De planeet Aarde kent iedereen uiteraard, vanaf de zon gerekend is Aarde de derde planeet van het zonnestelsel. Ons zonnestelsel kent nog 7 andere planeten, die minder bekend zijn. Wist je dat er per dag 100.000 kilo ruimtestof op aarde landt? En dat er op Mars 2 manen zijn? In dit artikel lees je leuke feitjes en meer over de planeten en het sterrenstelsel.
Wat zijn planeten?
De term planeet is afkomstig van het Griekse Planêtes, dat weer van Planáomai komt, wat rondzwerven betekent. Gezien vanaf de aarde lijkt het namelijk net alsof planeten rondzwerven tussen miljarden sterren. De planeten zweven echter in vaste banen om de zon heen.
Ons zonnestelsel kent 8 planeten. Vanaf de zon gezien, zijn dat Mercurius, Venus, Aarde, Mars, Jupiter, Saturnus, Uranus en Neptunus. Onthoud hun volgorde met het volgende ezelsbruggetje: ‘Maak Van Acht Meter Japanse Stof Uw Nachtjapon.’
Wanneer je al wat verstand hebt van ons zonnestelsel, heb je misschien opgemerkt dat de planeten Ceres, Pluto, Makemake, Haumea en Eris niet zijn genoemd. Officieel gezien zijn dit geen planeten, maar dwergplaneten. Om echt bekroond te worden als planeet, moet een hemellichaam volgens de Internationale Astronomische Unie (IAU) aan de volgende eigenschappen te voldoen:
- Het object draait in een baan rond een ster,
- Is zwaar genoeg om door zijn eigen zwaartekracht een bolvorm te zijn én te blijven,
- Heeft een vrije baan rond de ster en geen ‘last’ van andere objecten, zoals planetoïden die hierin rondzweven.
De dwergplaneten voldoen alleen aan de bovenste 2 eisen.
De 4 grootste planeten in ons zonnestelsel – Jupiter, Saturnus, Uranus en Neptunus – bestaan uit dikke lagen gas. Deze planeten worden daarom ook wel gasreuzen genoemd. De andere 4 planeten bestaan voornamelijk uit rotsachtig, vast materiaal. Deze worden dan ook wel aardachtige planeten genoemd. Het materiaal lijkt namelijk een beetje op die van de Aarde! Verder zijn alle planeten allemaal anders. We beginnen met de planeet die het dichts bij de zon staat.
1. Mercurius is 74.800.000 km² groot en staat 58 miljoen kilometer van de zon
Omdat Mercurius het dichtst bij de zon staat, is het hier erg warm. Als de zon op deze planeet schijnt, kan het wel 430 graden Celsius worden. Zodra de zon verdwijnt, koelt het gelijk af tot -180 graden Celsius. De planeet is bijna niet waar te nemen vanaf de Aarde, omdat Mercurius de kleinste planeet van ons zonnestelsel is en omdat hij het dichtst bij de zon staat.
Het oppervlak van Mercurius is grijs en zit vol kraters van inslagen van meteorieten. Hij lijkt daarmee wel een beetje op de maan. Verder is het een wonder dat deze planeet nog bestaat, want ruim 4 miljard jaar geleden kwam Mercurius in botsing met een meteoroïde, een enorm stuk steen. Die steen was 150 km groot en sloeg een reusachtig gat in de korst.
Feitje: Ben je een liefhebber van een mooiezonsopgang? Op Mercurius heb je regelmatig een dubbele zonsopgang. De zon komt op, keert om, verdwijnt en komt later weer op. Heel bijzonder!
2. Venus is 460.200.000 km² groot en staat 108 miljoen kilometer van de zon
Venus is vanaf de zon gezien de tweede planeet van het zonnestelsel. Op Venus regent het zwavelzuur en is het ongeveer 480 graden Celsius. De naam van deze planeet heeft een romantisch verhaal. Hij is namelijk vernoemd naar Venus, de Romeinse godin van de liefde. Waarom? Venus is vanaf Aarde gezien op de zon en de maan na, het helderste object aan de hemel.
Omdat je alleen in de ochtend vanaf de Aarde Venus kan zien, wordt deze planeet ook wel ‘ochtendster’ genoemd. Hoe goed je dan ook kijkt, de oppervlakte van Venus is bijna nooit te zien. Dit komt door de hele dichte atmosfeer en het dichte wolkendek. Het witte ‘wolkendeken’ zorgt voor een witte kleur en weerkaatst het zonlicht. Hierdoor is Venus de helderste ster van ons zonnestelsel. Zou het door de liefde komen?
Feitje: Op Venus staan ruim 1600 vulkanen. De grootste vulkaan heeft een diameter van 270 kilometer en een hoogte van 3 kilometer!
3. Aarde is 510.100.000 km² groot en staat 150 miljoen kilometer van de zon
De Aarde is de meest unieke planeet van ons zonnestelsel omdat het de enige plek is waar leven voorkomt. Dit komt door de atmosfeer, ozonlaag én aanwezigheid van water. Vanwege de grote hoeveelheid water wordt de Aarde ook wel de blauwe planeet genoemd. Wanneer je vanaf de ruimte naar de aarde kijkt, is de Aarde bijna helemaal blauw. Dankzij dit water leven hier miljoenen soorten organismen. De aarde heeft 365 dagen nodig om een rondje rond de zon te maken. En ongeveer 24 uur om een rondje rond de eigen as te draaien. Vandaar onze jaartelling en jaarhoroscoop.
Feitje: Per dag landt er ongeveer 100.000 kilo ruimtestof op aarde. Je zou daarom denken dat het erg stoffig op aarde is, dat valt erg mee. Op 1 vierkante kilometer komt per week iets meer dan 1 gram ruimtestof terecht.
4. Mars is 144.800.000 km² groot en staat 230 miljoen kilometer van de zon
Mars is vanaf de zon geteld de vierde planeet van het zonnestelsel. Sinds er in 2003 ontdekt is dat er water is op Mars, wordt de planeet nauwkeurig in de gaten gehouden. Water betekent leven! Helaas zijn er (nog) geen levensvormen ontdekt. Toch houden wetenschappers hoop. Zal het ooit?
Mars is vernoemd naar de Romeinse oorlogsgod vanwege zijn rode kleur. Deze kleur heeft Mars te danken aan de grote hoeveelheid ijzer in zijn stenen. Doordat dit ijzer is gaan roesten, ontstaat er een rode kleur. Afgezien van de kleur, lijkt Mars wel een beetje op de Aarde. Mars heeft namelijk ook een noord- en zuidpool. Het is op Mars wel een stuk kouder, de temperaturen schommelen tussen de -140 graden Celsius en 20 graden Celsius. Mars doet 687 dagen over een rondje om de zon.
Feitje: Mars heeft 2 manen. Deze zijn totaal anders dan de maan die wij kennen. Ze zijn veel kleiner en hebben een onregelmatige vorm.
5. Jupiter is 6,142E10 km² groot en staat 778.500.000 kilometer van de zon
Jupiter is vernoemd naar de Romeinse oppergod en wordt daarom de koning van alle planeten genoemd. Jupiter is namelijk de grootste planeet in ons zonnestelsel. Deze planeet is 1.300 keer groter dan de Aarde! Jupiter is daarom zwaarder dan alle andere planeten bij elkaar. Jupiter is een gasplaneet, omringd met rode, bruine en witte wolken. In deze wolken zitten heftige orkanen, waardoor het er altijd stormt. Deze grote stormen kunnen tot wel 600 kilometer per uur gaan. Dit is zo hard, dat het op windkracht 15 wordt geschat. Dat kennen wij op Aarde niet eens! Eén van deze stormen is al honderden jaren bezig. Wil j weten waar deze storm zich momenteel bevindt, kijk dan naar de grote rode vlek op Jupiter.
Feitje: Wanneer je het in Nederland al bewolkt vindt, dan moet je niet op Jupiter zijn. De wolken van deze planeet kunnen wel 400 kilometer dik zijn.
6. Saturnus is 4,27E10 km² groot en staat 1,43 miljard kilometer van de zon
De gasplaneet Saturnus is vernoemd naar de Romeinse god van de landbouw: Saturnus. Waarom deze planeet naar deze god is vernoemd, is niet bekend. Saturnus was één van de eerste planeten die met het blote oog vanaf de aarde te zien was. Hij is ergens in de prehistorie ontdekt. Saturnus is omringd door een grote ring, daarom wordt Saturnus ook wel de ringplaneet genoemd. Deze ring bestaat uit een enorme hoeveelheid zand, steen en ijs die om de planeet heen cirkelen. Saturnus is op Jupiter na de grootste planeet van ons zonnestelsel. Het is op deze planeet koud, het is hier gemiddeld -185 graden Celsius.
Feitje: Saturnus is de lichtste planeet in het zonnestelsel en heeft 82 manen.
7. Uranus is 8,083E9 km² groot en staat op 2,86 miljard km van de zon
Uranus is vanaf de zon gezien de zevende planeet van het zonnestelsel. Het is een grote, blauwe planeet met verschillende kleine ringen. Toen deze planeet in 1781 ontdekt werd, heette hij Georgium Sidus. Al snel werd de planeet vernoemd naar Oeranos, de Griekse god van de hemel.
Wat deze planeet bijzonder maakt, is haar ligging. Uranus ligt namelijk op haar zij. De rotatieas van alle andere planeten, staat rechtop en is gericht op de noord- en zuidpool. De rotatieas van Uranus is als enige naar de zon gericht. Hierdoor is het op Uranus warmer aan de polen dan aan de evenaar. Heel warm is het niet op Uranus, want deze planeet bestaat volledig uit ijs. Het vriest hier altijd, de gemiddelde temperatuur is hier -214 graden Celsius. Als het heel helder is, kan je Uranus zien vanaf de aarde.
Feitje: Uranus is de koudste planeet van ons zonnestelsel. Brr…Pak je winterjas maar uit de kast!
8. Neptunus is 7,618E9 km² groot en staat 4.500 miljoen kilometer van de zon af
Je kunt het je haast niet voorstellen, maar op Neptunus stormt het nog harder dan op Jupiter. Sommige winden gaan wel 2.000 kilometer per uur. Neptunus is vernoemd naar de Romeinse god van de zee. Neptunus bestaat net als Uranus volledig uit ijs. De gemiddelde temperatuur is -200 graden Celsius. Ook Neptunus heeft een aantal ringen. Deze zijn zo smal en dun, dat ze nauwelijks te zien zijn. Wetenschappers zijn ervan overtuigd dat deze ringen langzamerhand verdwijnen door de vele inslagen van meteorieten.
Feitje: Ondanks de afstand tot de zon is de thermosfeer van Neptunus extreem heet. Het is nog geen enkele wetenschapper gelukt om te ontdekken hoe dit zit.
Lees ook:
– Jouw ideale vrienden volgens je sterrenbeeld
– Jaarhoroscoop 2022: dit vertellen de sterren jou over werk, liefde en gezondheid
– Deze films passen het best bij jouw sterrenbeeld
Bronnen: Reuzenplaneten.nl, Schooltv.nl, Allesoversterrenkunde.nl
Auteur: Ilse Bloemendal