De herfst en winter in Nederland bieden geweldige kansen om de natuur in te trekken en te genieten van wat ze te bieden heeft. Wildplukken is een oude traditie waarbij je eetbare planten, bessen en paddenstoelen verzamelt, en in deze seizoenen is er een overvloed aan smakelijke en gezonde vondsten.
Eetbare schatten van de herfst en winter
In dit artikel richten we ons op alles wat je kan wildplukken en verzamelen in deze tijd van het jaar, inclusief eetbare paddenstoelen, en we bespreken de belangrijkste regels voor veilig en verantwoord wildplukken.
Wat kun je plukken in het najaar en de winter?
Hoewel de natuur zich voorbereidt op haar winterslaap, zijn er nog steeds veel eetbare planten die bessen dragen en natuurlijk zijn er juist nu paddenstoelen te vinden die leven op de natuur die composteert. Dit zijn de meest voorkomende bessen en bottels:
- Rozenbottels: Rozenbottels zijn de vrucht van de wilde rozenstruik en kun je tot ver in de winter plukken. Ze zijn rijk aan vitamine C en worden vaak gebruikt om thee, jam of siroop te maken. Je vindt ze langs bosranden, heggen en in duingebieden. Pluk ze wanneer ze mooi rood en zacht zijn.
- Vlierbessen: Vlierbessen zijn in de late zomer en herfst te plukken. Ze hangen in trossen aan de vlierstruik en verwerk je tot sap, siroop of jam. Belangrijk: Eet vlierbessen nooit rauw, want ze zijn licht giftig en moeten eerst gekookt worden.
- Sleedoornbessen: Sleedoornbessen pluk je het best na de 1e vorst in november en december. De vorst verzacht hun bittere smaak. Deze kleine donkerblauwe bessen gebruik je om sleedoornjenever of jam van te maken.
- Meidoornbessen: In de herfst kun je de kleine rode bessen van de meidoorn plukken, die vaak in grote trossen aan de struiken hangen. Ze zijn rijk aan antioxidanten en verwerk je tot thee, gelei of gewoon gedroogd voor later gebruik.
- Duindoornbessen: Duindoornbessen zijn feloranje bessen die groeien op de duindoornplant, die je vaak vindt in duingebieden en langs de kust. Deze bessen zijn rijk aan vitamine C, antioxidanten en gezonde vetten. Ze hebben een frisse, zuurzoete smaak en gebruik je in jams, sappen of smoothies. Duindoornbessen zijn meestal rijp van september tot november.
- Bramenstruiken: Hoewel bramen vooral bekend zijn als zomervruchten, kun je ze in sommige jaren tot in de herfst plukken. Zoek naar grote, zwarte bramen die volledig rijp zijn. Ze zijn heerlijk vers of in een compote of dessert.
In de winter kun je hier en daar ook nog wat kruiden plukken zoals winterpostelein, veldkers en vogelmuur. Deze winterharde planten zijn perfect voor salades of om een vleugje frisheid toe te voegen aan soepen en stoofpotten.
Wildplukken: wat kun je plukken in de herfst
De tekst gaat verder onder de afbeeldingen >>
Eetbare paddenstoelen in de herfst
De herfst is hét seizoen voor paddenstoelen en Nederland heeft een rijke variëteit aan eetbare soorten die je aantreft in bossen en parken. Paddenstoelen plukken vereist wel serieuze kennis, omdat veel soorten giftig zijn.
Hier zijn enkele veilige en smakelijke soorten die je in het wild aantreft:
- Eekhoorntjesbrood: Dit is een van de bekendste en meest geliefde eetbare paddenstoelen. Eekhoorntjesbrood heeft een dikke steel en een bolvormige hoed die variëren van licht- tot donkerbruin. Je kunt het vinden in loof- en naaldbossen, vaak in de buurt van eiken en dennen. Deze paddenstoel heeft een nootachtige smaak en kun je bakken, drogen of in sauzen verwerken.
- Cantharel: De cantharel is een felgele paddenstoel die vaak wordt aangetroffen in gemengde bossen. Hij heeft een trompetachtige vorm en een fruitige geur die doet denken aan abrikozen. Cantharellen zijn uitstekend in roerbakgerechten, soepen en sauzen.
- Oesterzwam: Oesterzwammen groeien vaak op dood hout of oude boomstronken en hebben een zachte, fluweelachtige textuur. Ze vindt ze het hele jaar door. Oesterzwammen zijn perfect om te bakken of te grillen en hebben een milde, nootachtige smaak.
- Paarse ridderszwam: Deze opvallende paddenstoel met zijn paarsachtige kleur is relatief gemakkelijk te herkennen en komt vaak voor in bossen en parken. De paarse ridderszwam heeft een delicate smaak en is heerlijk in risotto’s of om te bakken met knoflook en kruiden.
- Weidechampignon: De weidechampignon is een eetbare paddenstoel die vaak te vinden is in graslanden en weiden. Het is een wilde variant van de gekweekte champignon die we in de supermarkt kopen. Hij heeft een milde, aardse smaak en is te gebruiken in allerlei gerechten, van salades tot soepen en stoofpotten.
- Boleet: Naast het eekhoorntjesbrood zijn er verschillende andere boleten die je kan plukken, zoals de geeloranje boleet en de rode boleet. Deze paddenstoelen zijn vaak te vinden in bossen en hebben een stevige textuur. Zorg ervoor dat je goed weet welke soorten eetbaar zijn, want sommige zijn giftig.
De tekst gaat verder onder de afbeeldingen >>
Belangrijke regels voor wildplukken
Wildplukken in Nederland is toegestaan, maar er gelden duidelijke regels om zowel de natuur als jezelf te beschermen. Hier zijn enkele belangrijke regels, inclusief die van Natuurmonumenten:
- Je mag slechts kleine hoeveelheden plukken voor persoonlijk gebruik. Het is niet toegestaan om commerciële hoeveelheden te verzamelen. Pluk met mate en zorg ervoor dat je nooit een hele plant of struik kaal plukt.
- Laat altijd genoeg achter voor de natuur en de dieren die er afhankelijk van zijn. Om verstoring van kwetsbare ecosystemen te voorkomen, is het belangrijk om op de paden te blijven.
- In beschermde gebieden, zoals natuurreservaten van Natuurmonumenten, is wildplukken soms verboden.
- Veel dieren vertrouwen op bessen en paddenstoelen als voedselbron voor de winter. Pluk daarom met zorg en wees stil in de natuur om dieren niet te verstoren.
- Sommige plant- en paddenstoelensoorten zijn zeldzaam of beschermd en mag je niet plukken.
Controleer dit altijd voordat je begint! In veel beschermde natuurgebieden is wildplukken verboden. Informeer je altijd van tevoren over de lokale regel zoals we beschrijven in de laatste alinea. Bekijk hier de wildplukregels die gelden in de gebieden van Natuurmonumenten.
Wandel mee met een natuurgids
Vooral bij het plukken van paddenstoelen is het cruciaal dat je 100% zeker weet dat een soort eetbaar is. Gebruik een wildplukgids of een app die gespecialiseerd is in het herkennen van paddenstoelen.
Sommige giftige paddenstoelen lijken sterk op eetbare varianten. Leer eerst uit je hoofd welke soorten gevaarlijk zijn, voordat je naar zoiets als een paddenstoelenreservaat gaat. Of ga een keer mee met een gids.
- Let op: wildplukken doe je ten aller tijden op eigen risico.
Wildplukken populairder dan ooit
Wildplukken wint aan populariteit, omdat het leuk is om te genieten van wat de natuur biedt, zoals zelfgeplukte bloemen of eetbare planten. Het verwijderen van planten of paddenstoelen kan schadelijk zijn voor de kwetsbare natuur. Zelfs kleine ingrepen geven al negatieve effecten. Grootschalig of commercieel wildplukken is diefstal en strafbaar.
Veel dieren zijn afhankelijk van paddenstoelen, bloemen, planten, vruchten, zaden en noten als voedsel. Het laten staan van deze natuurproducten is dus belangrijk voor de dieren. Struinen buiten de paden kan leiden tot verstoring van de dieren en schade aan de planten. Als natuurbeschermende organisatie wil Natuurmonumenten dit voorkomen. Om deze redenen is wildplukken in de gebieden van Natuurmonumenten niet toegestaan en riskeer je een boete als je dit toch doet.
Lees ook: de regels van wilde noten rapen in de natuur.
Wildplukken in de herfst en winter biedt een schat aan culinaire mogelijkheden, van sappige bessen tot heerlijke eetbare paddenstoelen. Maar onthou: jij kan voor je boodschappen naar de supermarkt. Wilde dieren zijn afhankelijk van wat ze vinden in de natuur: wildpluk ‘voor het idee’ en laat het overige plukken en rapen over aan de eekhoorns, de muizen en andere bosdieren die er leven.
Bronnen:
Natuurmonumenten I Foto’s: Canva