Het Nationaal Archief in Den Haag maakt duizenden archiefstukken openbaar tijdens de jaarlijkse Openbaarheidsdag. De documenten, voorheen beperkt toegankelijk vanwege privacy- en landsbelang, geeft het archief 3 januari vrij. Ook de tot voor kort geheimgehouden documenten rondom de inhuldiging van koningin Juliana in 1948.
Archieven uit de Tweede Wereldoorlog openbaar voor publiek
Na meer dan 75 jaar zijn in het Nationaal Archief nu de archieven in te kijken aangaande de inhuldiging van koningin Juliana in 1948. De historische tekst van de prinses herinneren onze oudste lezers zich vast nog wel, maar nu is ook terug te vinden hoe die tekst tot stand kwam. De dossiers zijn als het ware de stille getuigen van de grondige en precieze voorbereidingen van koninklijke plechtigheden.
Onder andere is er nu ook een ‘boze brief’ openbaar gemaakt, afkomstig van een particulier, gericht aan koningin Wilhelmina. De burger laat in een boze brief aan de toenmalige koningin weten dat Wilhelmina, in zijn ogen, al in 1940 geen koningin der Nederlanden meer was. Vanaf het moment dat ze Nederland in tijden van de Duitse bezetting in Engeland verbleef nam ze volgens de schrijver afstand van de troon. En zo zijn er meer historische brieven en documenten openbaar gemaakt.
De beelden van de in huldiging van Juliana zijn natuurlijk wel al veel langer terug te zien. Tekst gaat onder de video verder >>
Collectie Nationaal Archief voortdurend in beweging
Dit jaar komen ook archiefstukken vrij met betrekking tot de Tweede Wereldoorlog en de nasleep ervan, zowel in Europa als in het toenmalige Nederlands-Indië. Daarnaast biedt het Nationaal Archief inzicht in documenten over gebeurtenissen in Irak en Kosovo.
Deze openbaarmaking van archieven draagt bij aan een breder begrip van historische gebeurtenissen en biedt een unieke kans voor het grote publiek om meer te weten te komen over cruciale momenten uit het verleden die voorheen aan beperkingen onderhevig waren. De collectie van het Nationaal Archief is voortdurend in beweging. Elke dag komt er nieuw materiaal bij via instellingen en particulieren. Ook stoot het archief soms stukken af die in andere – in de meeste gevallen lokale – archieven terechtkomen.
De archieven zijn afkomstig van:
- De overheid
- Het graafschap Holland en de gewestelijke/provinciale bestuursinstellingen in Zuid-Holland
- Particuliere instellingen en privépersonen.
Heb jij een particulier archief dat bruikbaar is voor het Nationaal Archief? Neem dan contact op met het Particulier archief voor de mogelijkheden.
Waarom zijn archieven openbaar?
De archieven van de overheid zijn in principe te allen tijde openbaar. Deze openbaarheiddag draagt bij aan de transparantie van het bestuur en stelt iedereen in staat bij te dragen aan de democratie. Niet alle overheidsinformatie is direct openbaar. Bijvoorbeeld wanneer informatie in vertrouwen is verkregen van burgers, bedrijven of andere landen. Hoewel overheidsorganisaties dergelijke informatie niet direct openbaar maken, bewaren ze deze wel.
Wanneer organisaties besluiten hun overheidsinformatie over te brengen naar een archiefbewaarplaats, zijn deze doorgaans al 20 jaar oud. Na zo’n lange periode is het merendeel van de informatie al eerder openbaar in te zien. Daarom hanteert de Archiefwet het uitgangspunt dat archieven na overbrenging in principe openbaar zijn. Desondanks kan het ook na 20 jaar nog steeds noodzakelijk zijn de openbaarheid van bepaalde archieven te beperken, al zijn de mogelijkheden hiertoe beperkt.
Wanneer de openbaarheid van bepaalde archiefstukken beperkt zijn, worden deze wel beschreven in de archiefinventaris. Hierdoor is voor iedereen zichtbaar dat dergelijke stukken bestaan, en kan men verzoeken om inzage. De beslissing over de mogelijkheid tot inzage wordt genomen door de beheerder van de archiefbewaarplaats, waarbij bij het Nationaal Archief de algemene rijksarchivaris deze rol vervult.
Meer dan 144 kilometer aan archief
Naast documenten in de vorm van agenda’s, dossier, notulen, brieven en akten bewaard het Nationaal Archief ook charters, kaarten, foto’s en digitale bestanden. De inhoud is inmiddels een meer dan 144 kilometer lang archief dat is gedigitaliseerd in archiefinventarissen en indexen. De 6981 archiefinventarissen hebben rond de 2,5 miljoen beschrijvingen en vormen de inhoudsopgave van alle archieven.
Hoofdfoto: Prinses Juliana brengt in 1944 in Wolverhampton (GB) een bezoek aan het recent opgerichte Vrouwen Hulp Korps. Fotocollectie Anefo London.
Bron: Nationaal Archief.