Nog even en de zomertijd wordt weer ingesteld. Hoe zit dat en welke invloed heeft dit op ons? Ochtendmensen hebben hun bed nog niet verlaten of hun productieve brein begint al te werken, terwijl avondmensen deze piek juist in de avond ervaren. Deze biologische klok beïnvloedt niet alleen onze dagelijkse activiteiten maar heeft ook invloed op hoe we omgaan met zaken zoals cafeïne en ochtendhumeur.
Wat bepaalt eigenlijk of we een ochtend- of avondmens zijn? Moet je altijd erg wennen aan de zomertijd? Dan ben je wellicht een avondmens. En wist je dat volgens het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) de wintertijd beter is voor de volksgezondheid dan de zomertijd? Dit artikel geeft je alle details.
Zomertijd 2024, op welke dag gaat de klok vooruit?
De Europese Unie heeft vastgesteld dat de zomertijd en wintertijd een gemeenschappelijke regeling zijn. In bijna alle Europese landen wordt de klok in maart 1 uur vooruit gezet en in oktober 1 uur teruggezet. Op 31 maart 2024 wordt de klok om 2.00 uur ’s nachts 1 uur vooruit gezet.
Wintertijd: gezonder dan zomertijd
Ons dagelijks ritme wordt beïnvloed door de halfjaarlijkse overgang tussen winter- en zomertijd. Recent onderzoek van het RIVM benadrukt significante gezondheidsimplicaties. Uit een internationaal onderzoek blijkt dat het gunstiger is voor de volksgezondheid als Nederland het hele jaar door de standaardtijd (wintertijd) hanteert. Deze tijdinstelling, waarbij de zon vroeger opkomt, sluit beter aan bij het bioritme van de mens. Dit blijkt uit studies naar slaapduur, slaapkwaliteit en algemene gezondheidsaspecten.
Na de overgang van winter- naar zomertijd ervaren mensen directe effecten op hun slaappatronen. Vooral na de overgang naar zomertijd slapen mensen korter, met waargenomen gezondheidseffecten, zoals een toename van hartinfarcten. Deze directe effecten zouden verminderen bij een vaste tijdinstelling gedurende het hele jaar. Het belang van daglicht op het menselijk bioritme wordt benadrukt, waarbij het instellen van een tijd die aansluit op het natuurlijke dag- en nachtritme op aarde het beste is voor de volksgezondheid.
Pleidooi voor standaardtijd en consistente tijdinstelling
Het RIVM pleit niet alleen voor het aanhouden van de standaardtijd gedurende het hele jaar, maar suggereert zelfs dat het nog beter zou zijn als Nederland de tijd rond de nulmeridiaan in Greenwich (Engeland) het hele jaar door instelt – 1 uur vroeger dan onze standaardtijd. De Europese Commissie heeft al in 2018 voorgesteld dat alle lidstaten een vaste tijdinstelling kiezen voor het hele jaar, om te stoppen met de halfjaarlijkse wisseling tussen standaardtijd en zomertijd.
Het rapport van het RIVM draagt bij aan het vormen van een standpunt van het kabinet over de wintert- en zomertijd. Terwijl het debat voortduurt, benadrukt de wetenschap het belang van een consistente tijdinstelling die gunstig is voor het natuurlijke ritme van het menselijk lichaam en daarmee de volksgezondheid ten goede komt.
Ochtend- of avondmens? Je biologische klok bepaalt het
De biologische klok speelt een cruciale rol bij het bepalen of je een ochtend- of avondmens bent. Deze klok wordt voornamelijk bepaald door de genen die je hebt geërfd, waarvan er ongeveer 351 betrokken zijn. Een belangrijke genetische factor is de circadiaanse cyclus, die wordt aangestuurd door je biologische klok en ongeveer een 24-uurs ritme volgt. Bij avondmensen is dit ritme bijna 25 uur. Daarom verschilt de nachtrust bij iedereen.
Ben je een ochtend- of avondmens?
Ongeveer 20 tot 30 procent van de mensen is een avondmens, terwijl eenzelfde percentage een ochtendmens is. De rest valt daar ergens tussenin. Je kunt jezelf beschouwen als een avondmens als je vaak na middernacht gaat slapen en bij voorkeur rond 9, 10 of 11 uur ’s ochtends opstaat. Vind jij dat zonde van jouw dag? Ochtendliefhebbers staan graag rond 6 uur op en geven moeiteloos een ochtendpresentatie.
Ochtendmensen vs. avondmensen: eigenschappen
Ochtendmensen
- Direct actief bij het wakker worden
- Genoeg tijd voor ontbijt
- Zelden depressief
- Gelukkiger
- Tijd slim indelen
Avondmensen
- De wekker meerdere keren laten afgaan
- Onderweg of gehaast ontbijten
- Creatief en impulsief
- Een slechte chauffeur in de ochtend
- Gezelligheidsdier in de avond en nacht
De tekst gaat onder de video verder >>
Heeft de zomertijd invloed op ochtend- of avondmensen?
De wintertijd wordt beschouwd als de ‘normale’ tijd, waardoor het aanpassen naar de zomertijd moeilijk kan zijn. Vooral avondmensen passen zich moeilijk aan omdat ze worden gedwongen om eerder op te staan. Het kan tot wel 4 weken duren voordat je aan deze verandering gewend bent.
Kun je als avondmens veranderen in een ochtendmens?
Hoewel je je biologische klok niet kunt beïnvloeden, kun je jezelf wel afvragen of je daadwerkelijk een avondmens bent. Zo zijn er mensen die er tijdens een bepaalde periode in hun leven van overtuigd zijn dat ze een avondmens zijn. Terwijl ze, na het veranderen van hun ritme, ineens een ideaal ochtendritme hebben en een stuk beter in hun vel zitten.
Neem het jezelf overigens niet kwalijk als je werkelijk een avondmens bent. Het is namelijk niet zo dat je automatisch de positieve eigenschappen van een ochtendmens overneemt, als je vroeg gaat opstaan. Ga dus niet in één klap tegen je biologische ritme in. Bovendien schijn je over het algemeen creatiever te zijn als avondmens dan als ochtendmens.
Ochtendmens worden doe je zo
Stel je wilt toch graag een ochtendmens worden, kun je jezelf dwingen om gemakkelijker op te staan in de ochtend. Licht kan je op meer manieren helpen je slaapritme bij te stellen. Wil je als avondmens vroeg inslapen, zoek dan 2 uur voor je bedtijd het donker of schermer op. Zorg vervolgens dat je met voldoende zonlicht wakker wordt, zodat je makkelijker je bed uitkomt. Kom zo vroeg mogelijk in beweging.
Wie wakker wil blijven, mag niet stilzitten. Het is aan te raden om in de ochtend te sporten en in de avond voldoende rust te nemen. Laat ‘d’s avonds je kopje koffie staan en maak het donker, je lichaam maakt zich zo sneller klaar voor de nacht. Toch wordt het verschuiven van je biologische klok afgeraden. Avondmensen die eerder willen slapen, bewegen tegen hun inwendige klok in.
Doe er je voordeel mee deze zomer.