Complottheorieën, nepnieuws en misinformatie, het internet barst ermee uit zijn voegen. We weten al dat we misleid worden door X (voorheen Twitter), WhatsApp, Facebook, TikTok en Instagram. Maar nu hebben Nederlandse podcasts, te beluisteren op Spotify, Apple Podcasts en YouTube, zich bij het gezelschap gevoegd.
Het wemelt ervan
Zeker 30 Nederlandse podcasts verspreiden structureel complottheorieën en misinformatie, weet Pointer, het journalistieke onderzoeksplatform van de KRO-NCRV. “Het wemelt ervan in het Nederlandse podcastlandschap.” Waar gaan die misleidende podcasts dan over? Het betreft volgens het Pointer onderzoek onderwerpen zoals de omvolkingstheorie, hiv in coronavaccins en een elite die kinderbloed drinkt.
Medische misinformatie in podcasts
Pointer analyseerde met behulp van AI 150.000 afleveringen van Nederlandstalige uitzendingen uit 2022 en 2023 op termen die vaak gebruikt worden bij de verspreiding van medische misinformatie en complottheorieën. 7500 fragmenten zijn handmatig doorgenomen. In 30 gevallen werden minstens 3 individuele afleveringen met misinformatie aangetroffen.
Lees ook: Nepnieuws: waarom geloven zoveel mensen dat het waar is?
Podcast druisen in tegen richtlijnen
Ondanks dat dit indruist tegen de richtlijnen van Spotify, Apple Podcasts en YouTube, zijn deze podcasts vaak wel te beluisteren op deze platforms. Pointer deelde de resultaten met die social media kanalen. YouTube zou enkele video’s hebben verwijderd, maar Apple en Spotify reageerden niet.
Podcasts halen de hitlijsten
Pointer stuitte vanwege de onderzoeksperiode vooral op medische misinformatie. Veel onderzochte uitzendingen zijn gemaakt in de naweeën van de coronapandemie en bespreken de coronavaccins. In podcasts die kritisch zijn tegenover het covid-beleid worden artsen en zorgverleners opgevoerd. Het zijn vaak dezelfde mensen die in meerdere podcasts te horen zijn.
Radio Gletsjer, Café Weltschmerz en The Great Cosmic Show worden door Pointer aangemerkt als titels die – een vorm van – misinformatie of complotten verspreiden. Onder andere Het Land van Wierd Duk en Een Oorlog Reeds Verloren, podcasts die de hitlijsten halen, verspreiden bijvoorbeeld de omvolkingstheorie, aldus Pointer.
Wat houdt die omvolkingstheorie eigenlijk in?
Even voor de duidelijkheid: wat behelst die omvolkingstheorie eigenlijk. Zij stelt dat er een opzettelijk plan bestaat om de oorspronkelijke bevolking van een land of regio te vervangen door immigranten met een andere etnische of religieuze achtergrond. Volgens de theorie zouden politieke elites en andere machtsgroepen er bewust naar streven om de westerse samenlevingen te veranderen, vaak met de bedoeling om de oorspronkelijke cultuur, waarden en macht te verzwakken.
Omvolkingstheorie wakkert ongefundeerd angst aan
De theorie is omstreden en wordt breed bekritiseerd, omdat ze ongefundeerd en is bijdraagt aan het aanwakkeren van angst, xenofobie (angst voor vreemdelingen) en racisme. De omvolkingstheorie wordt door extreemrechtse en nationalistische bewegingen gebruikt om verzet tegen immigratie en multiculturalisme te rechtvaardigen.
We hebben nu we dit weten maar 1 advies. Dat luidt: luister naar podcasts met een kritisch oor.
Bron: Pointer. Foto: Arsenii Polivoda (Canva)