De verspreiding van nepnieuws wordt in veel landen een steeds groter probleem. Hoewel er in Nederland wordt gelet op dat verschillende media eerlijk en onpartijdig blijven, kan het geen kwaad om zelf alert te blijven.
Wat is nepnieuws en hoe kun je dit herkennen?
Nepnieuws in Nederland
In Nederland zijn een heleboel verschillende media. Gelukkig, want hierdoor worden verschillende kanten van het nieuws getoond. In Nederland komt nepnieuws dan ook minder voor dan in sommige andere landen. Maar wat is het eigenlijk? Nepnieuws is misleidende en onjuiste informatie in de vorm van een nieuwsbericht. Deze informatie wordt gedeeld met het doel om geld te verdienen of om de publieke opinie te beïnvloeden.
Waarom moeten we uitkijken voor nepnieuws?
Het is belangrijk om als lezer uit te kijken voor nepnieuws om te voorkomen dat onwaarheden als waarheid worden aangenomen, en we een mening vormen op basis van verkeerde informatie. In het ergste geval kan nepnieuws op grote schaal onrust in de maatschappij veroorzaken en verschillende groepen tegen elkaar opzetten. Door de komst van sociale media is het verspreiden van nepnieuws makkelijker geworden, omdat er snel en kosteloos een heleboel mensen worden bereikt. En hoe bewust we ook denken te zijn, nepnieuws kan iedereen bereiken.
5 voorbeelden van nepnieuws
- Het bericht dat Nederland een wet had aangenomen waarin stond dat pedofilie legaal werd. Dit bericht was volledig verzonnen en werd verspreid via sociale media.
- Een verhaal dat de gemeente Amsterdam een ‘islamitisch stadsdeel’ had opgericht. Dit bericht was ook vals en werd verspreid via een extreemrechtse website.
- Een bericht dat de Nederlandse regering had besloten om de pensioenleeftijd te verlagen van 67 naar 63 jaar. Dit bericht was niet waar en werd verspreid via sociale media.
- Een verhaal dat de burgemeester van Rotterdam, Ahmed Aboutaleb, had gezegd dat de sharia in Nederland moest worden ingevoerd. Dit bericht was verzonnen en werd verspreid via een nepnieuwswebsite.
- Een verhaal dat er een nieuwe wet was aangenomen die bepaalde dat elke Nederlander die niet gevaccineerd was tegen COVID-19 een boete van €95 zou krijgen. Dit bericht was vals en werd verspreid via sociale media.
Waarom geloven we nepnieuws?
Door de vluchtigheid van online media is het lastig om continu kritisch te kijken naar informatie. Als we iets interessant vinden, klikken we erop en anders scrollen we verder. Verspreiders van nepnieuws weten daar maar al te goed op in te spelen. Met een sensationele, pakkende (onware) kop zorgen ze ervoor dat we erop klikken. Alleen al zo’n klik levert hen geld op. Daarnaast worden nepaccounts ingezet om berichten populairder te laten lijken. Bijvoorbeeld, als het account van een bekende een nieuwsbericht deelt, willen we het onbewust eerder geloven omdat het ‘in onze eigen groep’ plaatsvindt. Kortom, je moet heel goed kijken.
Hoe kun je nepnieuws herkennen?
Er zijn dus genoeg redenen om jezelf aan te leren hoe je nepnieuws van echt nieuws onderscheidt. Met deze 6 tips herken je dus wél nepnieuws op het internet:
- Kijk naar de afzender van het bericht. Is dit een bekende en betrouwbare bron, of heb je nog nooit van deze afzender gehoord? Bestaat deze persoon of organisatie?
- Beoordeel de intentie van de afzender. Wat zou de afzender willen bereiken met dit bericht? Voor wie is het geschreven? Wat is het doel? En zijn er bepaalde belangen in het spel?
- Ga na of je het nieuws kunt verifiëren. Zijn er andere (betrouwbare) bronnen die over dit onderwerp hebben geschreven? En berichten zij hetzelfde?
- Controleer de bron. Zijn er bronnen gebruikt en worden deze bijvoorbeeld vermeld?
- Denk aan de technieken. Kijk naar de kop, of er wordt ingespeeld op emoties en of er belangrijke informatie is weggelaten.
- Blijf kritisch en gebruik je gezonde verstand. Je hoeft niet ineens alles te wantrouwen, maar zeker ook niet alles te geloven!
Wil je naast nepnieuws ook internetoplichting herkennen? Hieraan kun je de 5 veelvoorkomende vormen van internetfraude signaleren en voorkomen.
Bronnen: Mediawijsheid.nl, Rijksoverheid.nl