Wanneer is een moedervlek kwaadaardig?

moedervlek controleren

Mensen ontdekken naarmate ze ouder worden steeds meer moedervlekken op de huid. Wat niet iedereen weet is dat achter deze onschuldig ogende bruine vlekken een potentieel gevaar schuilt: huidkanker. In deze uitgebreide gids duiken we dieper in op wat moedervlekken zijn, wanneer ze gevaarlijk zijn en hoe je zelfcontrole uitvoert.

Wat zijn moedervlekken?

Moedervlekken zijn ophopingen van bruine pigmentcellen in de huid. Terwijl de meeste onschadelijk zijn, kunnen ze transformeren in melanomen, een ernstige vorm van huidkanker. Vooral mensen met een lichte huid, frequente zonblootstelling en bepaalde medicatie moeten regelmatig zelfcontrole uitvoeren.

Moedervlekken, wanneer zijn ze gevaarlijk of kwaadaardig?

Controleer je moedervlekken regelmatig. Dit geldt nog eens extra als je een lichte huid hebt, vaak in de zon zit, snel verbrandt of bij het gebruik van bepaalde medicijnen. Lees vooral ook even op dit punt de bijsluiters van je medicijnen goed door. Het is algemeen bekend dat een moedervlek die groter wordt, of van vorm of kleur verandert, een kwaadaardige moedervlek kan zijn. Wist je dat er naast de vorm en kleur nog meer dingen zijn waar je op moet letten?

Moedervlek controleer je op:

Veranderingen in kleur
Veranderingen in vorm
Veranderingen in formaat
Veranderingen in dikte
Veranderingen van de omtrek
De moedervlek doet pijn
De moedervlek bloedt
De moedervlek wordt een wondje dat moeilijk of niet geneest
De moedervlek jeukt
Er komt een zweertje of korstje op de moedervlek

ABCDE-Methode: een extra controle

Check of je last hebt van een melanoom door middel van de ABCDE-methode. Hoewel bovenstaande checklist een duidelijk beeld geeft, kun je ter controle ook nog de ABCDE-methode gebruiken. Je kijkt dan naar Asymmetry, Border, Color, Diameter en Evolution.

Asymmetry (Asymmetrie): Een asymmetrische moedervlek kan duiden op een melanoom.
Border (Begrenzing): Onregelmatige begrenzing kan wijzen op een melanoom.
Color (Kleur): Veranderingen in kleur kunnen alarmerend zijn.
Diameter (Diameter): Groeiende moedervlekken of die groter zijn dan 6 mm kunnen risicovol zijn.
Evolution (Evolutie): Jeuk, bloeding of verandering zijn waarschuwingssignalen.

Bekijk hier ook de video van een arts van het Erasmus MC, lees daarna verder >>

Huidkanker: dit moet je erover weten en zo ziet het eruit

Huidkanker is in Nederland de meest voorkomende vorm van kanker, met jaarlijks ongeveer 70.000 nieuwe patiënten. Dit aantal neemt naar verwachting de komende jaren met 5% per jaar toe. Momenteel heeft 1 op de 5 mensen tijdens hun leven het risico op huidkanker, en deze verontrustende trend schuift op naar 1 op de 4.

Huidkanker manifesteert zich vaak op delen van het lichaam die veel zonlicht ontvangen, zoals het gezicht, de romp, handen, armen en benen. Theoretisch kan het overal op het lichaam ontstaan. De diverse vormen van huidkanker vertonen verschillende kenmerken.

Huidkanker komt veel voor, dus ook onder bekende mensen. We schreven hier in 2024 over:

Goedele Liekens praatte openhartig over haar huidkanker.
Johnny de Mol liet in september een verdacht plekje in zijn gezicht verwijderen.
Sarah Ferguson, de hertogin van York, had een extra moeilijk jaar, vanwege zowel borstkanker als huidkanker.

De verschillende vormen van huidkanker

Het basaalcelcarcinoom en het plaveiselcelcarcinoom zijn vormen van kanker die zich manifesteren als bobbeltjes met een lichtere kleur, zoals bleekroze of rozerood. Ze lijken op een klein, niet-genezend wondje of een ruw/verhoornd plekje op de huid.

De basaalcelcarcinoom kan de oorzaak zijn van overmatige blootstelling aan de zon. Het manifesteert zich als een glazig bultje of een wondje dat niet geneest.

Een melanoom is er in meerdere kleuren, zoals verschillende tinten bruin, zwart, of zelfs rood. Melanomen vertonen vaak jeuk of een bloeding. Een bloedende, bruinzwarte vlek die als pijnlijk, jeukend en zelfs zwerend kan worden ervaren. Het melanoom is een zeer kwaadaardige tumor die potentieel kan uitzaaien.

Hoe vaak moet ik mijn huid controleren?

Hoe vaak je je huid zelf moet controleren hangt van meerdere factoren af.

Wanneer je een lichte huidskleur hebt bijvoorbeeld, is het verstandig om je huid vaker te keuren. Er zijn namelijk meer mensen met een lichte huid die huidkanker krijgen, dan met een donkere huid.

Daarnaast hangt het van de zon af. Hoe vaker jij jouw huid blootstelt aan de zon, hoe belangrijker het is om je huid regelmatig te inspecteren.

Het is ook essentieel om herhaaldelijk je huid te controleren als huidkanker voorkomt in je familie.

Controleer ook op huidvlekken

Naast moedervlekken is het cruciaal om alle huidvlekken te observeren. Apps zoals SkinVision helpen bij de evaluatie van verdachte plekjes. Regelmatige zelfinspectie is heel belangrijk. Bij twijfel altijd een specialist raadplegen.

Wat te doen bij verdachte huid- en moedervlekken?

Vroege detectie van nieuwe moedervlek vergroot de kans op succesvolle behandeling.

Raadpleeg een specialist of dermatoloog voor een grondige evaluatie.
Huidonderzoek: onderga een dermatoscopie voor gedetailleerde inspectie.
Biopsie: Bij twijfel kan een biopsie de aard van de moedervlek onthullen.
Vervolgbehandeling: Kwaadaardige moedervlekken vereisen mogelijk chirurgische verwijdering of andere medische interventies.

Maak je je zorgen over je moedervlek?

Vermoed je aan de hand van bovenstaande checklist dat er iets aan de hand is, laat dan je moedervlek nakijken door je te laten doorverwijzen naar een specialist of een dermatoloog. Laat verder 2 keer per jaar je lichaam controleren op nieuwe en veranderende moedervlekken of andere rare plekjes op je lichaam.

Hoe bescherm ik mijn huid tegen schadelijke Uv-straling?

Preventie is van cruciaal belang. Hier zijn enkele tips:

Gebruik zonnebrandcrème: Altijd SPF 30, zelfs op bewolkte dagen, elke 2 uur herhalen.
Draag beschermende kleding: Hoeden, lange mouwen en broeken verminderen directe blootstelling.
Vermijd zon tussen 10.00 en 16.00 uur: Piekuur vermijden.
Zoek schaduw: Zoek regelmatig schaduw op voor een pauze van direct zonlicht.

Tip: het kan geen kwaad om het hele jaar door zonnebrandcrème te gebruiken. Verzorg je huid eerst met een dagcrème waarna je er een dun laagje zonnebrand overheen smeert of kies voor een dagcrème met factor.

Oorzaken gevaarlijke moedervlekken of huidvlekken

Er zijn verschillende oorzaken die een moedervlek gevaarlijk kunnen maken. De belangrijkste oorzaak is blootstelling aan Uv-straling van de zon of zonnebanken. Dit kan leiden tot beschadiging van het DNA in de huidcellen, wat op zijn beurt kan leiden tot ongecontroleerde celgroei en de vorming van kankercellen. Andere factoren die het risico op gevaarlijke moedervlekken verhogen, zijn onder meer:

Erfelijkheid: Sommige mensen hebben een genetische aanleg voor het ontwikkelen van moedervlekken die later kwaadaardig kunnen worden.
Compromitterend immuunsysteem: Personen met een verzwakt immuunsysteem, bijvoorbeeld door een auto-immuunziekte of HIV, lopen mogelijk een hoger risico op het ontwikkelen van gevaarlijke moedervlekken.
Grote of atypische moedervlekken: Als een moedervlek groter is dan 6 mm in diameter of onregelmatige randen of kleuren heeft, kan dit een teken zijn van een verhoogd risico op huidkanker.
Eerdere huidkanker: Personen die eerder huidkanker hebben gehad, lopen een hoger risico op het ontwikkelen van nieuwe gevaarlijke moedervlekken.

Als je een moedervlek hebt die je zorgen baart, is het altijd het beste om deze te laten controleren door een dermatoloog. Deze beoordeelt of er aanvullende tests of behandelingen nodig zijn om te voorkomen dat de moedervlek zich ontwikkelt tot huidkanker.

Let op: Startpagina geeft geen medisch advies. Raadpleeg bij gezondheidsklachten altijd een arts.