Het Oosterscheldekreeftenseizoen is gestart, maar zorgen over de massale sterfte van kreeften groeien. Onderzoeker Jildou Schotanus van Wageningen University & Research (WUR) belicht onduidelijkheden over oorzaken.
Visser Henk Jumelet vangt aanzienlijk minder en wijst naar staalslakken als mogelijke boosdoeners. Deze restproducten uit de staalindustrie worden gelinkt aan milieu- en gezondheidsrisico’s.
Wat zijn staalslakken?
Staalslakken zijn een bijproduct van de staalproductie. Tijdens het proces van het maken van staal worden onzuiverheden gescheiden van het vloeibare staal en vormen ze een laagje dat staalslakken wordt genoemd.
Hoe komen staalslakken in het water terecht?
- Directe lozingen: Sommige staalfabrieken lozen hun afvalwater rechtstreeks in nabijgelegen waterlichamen. Hierbij komen staalslakken samen met andere productie-gerelateerde verontreinigende stoffen vrij.
- Afvoer van afvalstoffen: Staalslakken worden vaak gestort op opslagplaatsen in de buurt van waterwegen. Echter, onvoldoende beheer van deze locaties leidt tot erosie en het wegspoelen van slakken naar het water.
- Gebruik in waterbouwkundige projecten: Hoewel staalslakken soms worden toegepast in waterbouwkundige projecten zoals dijken en kunstmatige riffen, leidt dit onbedoeld tot de verspreiding van schadelijke stoffen in het omringende water.
- Transportongevallen: Ongevallen tijdens het transport van staalslakken resulteren in het morsen van deze materialen in waterwegen, vooral als de transportroutes in de buurt van waterlopen liggen.
Het is van cruciaal belang om preventieve maatregelen te treffen om de verspreiding van staalslakken naar waterwegen te minimaliseren en ervoor te zorgen dat ze op een verantwoorde manier worden beheerd om mogelijke schade aan aquatische ecosystemen te voorkomen
Onderzoek naar oorzaak sterfte
De WUR start opnieuw onderzoek om de sterfte van Oosterscheldekreeften te doorgronden. Eerder onderzoek bracht geen duidelijkheid. Gevraagd wordt om zieke kreeften aan te leveren voor een uitgebreide analyse op giftige stoffen en zware metalen. Tegelijkertijd roept de situatie vragen op over het gebruik van staalslakken. Deze worden ondanks zorgen om milieuschade nog steeds toegepast in waterprojecten.
Bekijk hier hoe onderzoek naar kreeftenvisserij in de Oosterschelde wordt uitgevoerd in samenwerking met de vissers. De tekst gaat onder de video verder >>
De impact van staalslakken op de visserij
Hoewel staalslakken ook veel voordelen bieden, moeten we ook de mogelijke negatieve effecten ervan op de visserij begrijpen. Laten we eens kijken naar enkele belangrijke aspecten:
- Milieukwesties: Het gebruik van staalslakken in waterbouwkundige projecten leidt tot lekkage van schadelijke stoffen in het omringende water, wat de waterkwaliteit aantast en schadelijk is voor vissen en andere zeedieren.
- Habitatverstoring: Het plaatsen van staalslakken in zeeën en oceanen als onderdeel van kunstmatige riffen verstoort de natuurlijke habitat van vissen. Dit leidt tot veranderingen in lokale ecosystemen en vermindert de biodiversiteit.
- Langdurige gevolgen: Vanwege hun zware aard kunnen staalslakken lange tijd op de bodem van waterlichamen blijven liggen, wat leidt tot langdurige milieuverontreiniging en de accumulatie van schadelijke stoffen in sedimenten.
- Impact op visserijactiviteiten: Veranderingen in de habitat van vissen als gevolg van het gebruik van staalslakken beïnvloeden de visserijsector. Dit gebeurt door verschuivingen in migratiepatronen en foerageergedrag te veroorzaken, wat uitdagingen kan oplevert voor het beheer van visstanden.
Door deze factoren te begrijpen, kunnen we passende maatregelen nemen om mogelijke negatieve effecten te minimaliseren en de duurzaamheid van zowel de staalindustrie als de visserijsector te waarborgen.
Reacties en maatregelen
Vissers zijn getroffen door de afname in vangst en wijzen naar staalslakken. Onderzoeken bevestigen mogelijke schadelijkheid van deze stoffen. Staatssecretaris Heijnen voelt echter geen noodzaak tot een verbod, ondanks de oproep tot tijdelijke stop van Zeeland. Wel is er een landelijke meldplicht ingesteld om het gebruik van staalslakken te controleren. De resultaten van het nieuwe WUR-onderzoek zijn cruciaal voor een beter begrip van de situatie.
Staalslakken zijn meer dan afval
Maar deze bijproducten zijn veel meer dan alleen maar afval. Ze hebben diverse toepassingen die onze wereld kunnen verbeteren. Staalslakken bieden talloze voordelen voor onze samenleving. Deze veelzijdige bijproducten worden niet alleen gebruikt in de wegenbouw en infrastructuurprojecten, maar dienen ook als bodemverbeteraar in de landbouw, waardoor onze gewassen gedijen zonder schadelijke chemicaliën. Bovendien dragen ze bij aan een circulaire economie door recycling en hergebruik, waardoor de impact op het milieu wordt verminderd.
Bekijk ook deze video over mensen die bezorgd zijn over staalslakken in hun woonomgeving >>
Bron: NOS. Foto: Jstephenlee voor Canva