De maretak, ook bekend als Mistletoe, is een plant die wereldwijd bekend staat om zijn symbolische betekenis en grillige groeipatronen. Van oude mythologieën tot romantische kersttradities. De maretak heeft een rijke geschiedenis en intrigerende eigenschappen. Wat is er zo bijzonder aan de maretak? Je leest het in dit artikel.
Informatie en de betekenis van de maretak (Mistletoe)
De maretak (viscum album) is een half parasitaire plant. In het Engels heet de maretak Mistletoe, dit betekent dat hij andere bomen en struiken gebruikt om voedingsstoffen en water te verkrijgen, en ook zelf aan fotosynthese doet. De plant groeit vooral op loofbomen zoals appelbomen, populieren en eiken. Maretakken vormen dichte, bolvormige structuren die hoog in de takken van hun gastheerbomen hangen.
De maretak komt van nature voor in Europa, Noord-Afrika en delen van Azië. In Nederland groeit hij voornamelijk in Limburg en de oostelijke delen van het land, waar de omstandigheden gunstig zijn. Dankzij vogels zoals de lijster, die de zaden van de plant verspreiden, kan de maretak nieuwe bomen koloniseren.
Bekijk hier de video over de halfparasitaire plant en lees daarna verder >>
Zoenen onder een maretak
Het zoenen onder de maretak is een traditie die zijn oorsprong vindt in oude symboliek en folklore, en die door de jaren heen is uitgegroeid tot een geliefd kerstgebruik. Waarom precies onder deze plant?
Dit zijn de 2 belangrijkste achtergronden van deze romantische gewoonte:
1. Vruchtbaarheid en liefde
De maretak werd in oude culturen vaak geassocieerd met vruchtbaarheid en levensenergie. De plant blijft groen in de winter, een seizoen waarin de natuur vaak kaal en levenloos lijkt. Dit maakte de maretak tot een symbool van hoop en nieuw leven.
De witte bessen van de maretak zag men als het symbool van vruchtbaarheid, en kussen onder de maretak was een ritueel om romantische verbindingen te bevorderen.
2. Vrede en verzoening
In de Noorse mythologie speelt de maretak een rol in het verhaal van Baldr, de god van het licht. Nadat Baldr werd gedood door een pijl van maretakhout, waren de andere goden diep bedroefd.
Uiteindelijk werd de maretak een symbool van verzoening en vrede. Dit idee van harmonie vertaalde zich later naar de gewoonte om onder de maretak te kussen, als een gebaar van liefde en verbondenheid.
De biologische eigenschappen van maretak
De maretak is een groenblijvende struik die vaak sterk vertakt is. De plant is onbehaard en heeft leerachtige, tegenoverstaande bladeren die het hele jaar door groen blijven. De maretak heeft zowel vrouwelijke als mannelijke bloemen, die respectievelijk witte en gele vruchten produceren.
Vogels eten de bessen, die ze vervolgens in de oksel van een boomtak achterlaten wanneer ze hun behoeften doen. Het zaad blijft plakken en ontkiemt, waarna de wortel in de boom groeit en zich vastzet.
1. Vogellijm voor het vangen van vogels
Deze kerstplant werd in het verleden gebruikt als een belangrijke grondstof voor het maken van vogellijm. Deze lijm werd bereid uit de kleverige bessen, die ideaal waren om een plakkerige substantie te maken waarmee vogels gevangen konden worden.
Gelukkig wordt vogellijm in Nederland (voor zover bij ons bekend) niet meer gebruikt.
2. Medische en spirituele toepassingen
Historisch gezien werd de maretak gebruikt in de volksgeneeskunde. De maretak heeft een lange geschiedenis als geneeskrachtige plant in de traditionele geneeskunde, waar het werd gebruikt om verschillende kwalen zoals koorts en hoofdpijn te behandelen. Extracten van de plant werden toegepast bij de behandeling van epilepsie, hoge bloeddruk en ontstekingen. Moderne onderzoeken richten zich op de mogelijke rol van maretakextract in kankertherapie.
Spiritueel wordt de plant geassocieerd met bescherming, vruchtbaarheid en verbinding. Een tak wordt soms gebruikt in meditatie en rituelen om negatieve energieën te verdrijven.
Hoe groeit de Mistletoe?
De levenscyclus van de maretak is fascinerend. Hij groeit op verschillende bomen, zoals eiken en populieren. Zodra een zaadje ontkiemt, dringt het een zuigwortel in de schors van de boom om voedingsstoffen en water te onttrekken. Het duurt enkele jaren voordat de plant volwassen is.
De maretak speelt een belangrijke rol in het ecosysteem:
- De witte bessen zijn een belangrijke voedselbron voor verschillende vogelsoorten, die op hun beurt de zaden verspreiden door ze uit te poepen op andere bomen.
- Daarnaast biedt de plant een schuilplaats voor insecten en andere kleine dieren, waardoor hij bijdraagt aan de biodiversiteit van zijn omgeving.
De zeldzame plant in je eigen tuin
Wil je zelf een maretak laten groeien? Dat kan! Je hebt verse zaden nodig, die je voorzichtig op de takken van een geschikte boom wrijft. Houd er rekening mee dat de meeste bessen van de maretak geen zaad bevatten, wat de plant zeldzaam maakt. Houd er ook rekening mee dat de maretak langzaam groeit en pas na een paar jaar zichtbaar resultaat geeft. Let op dat hij niet te zwaar op zijn gastheer drukt, omdat dat de boom kan verzwakken.
Maretak bloeit in de winter met witte bessen
De maretak bloeit in de winter, wat hem een bijzonderheid maakt in de plantenwereld. Druïden sneden de takken met een gouden sikkel voor rituelen. De witte bessen zijn giftig voor mensen, maar een lekkernij voor vogels.
Wat is er zo bijzonder aan de Mistletoe? In sommige culturen zien ze de plant als een symbool van onsterfelijkheid. Omdat hij groen blijft terwijl andere planten in de winter afsterven. Deze plant is veel meer dan een decoratieve plant voor de feestdagen. Het is een botanisch wonder met een rijke symboliek, een fascinerende levenscyclus en een geschiedenis vol magie en romantiek.
Bescherming en conservering Maretak
In Nederland en België is de mistletoe een zeldzame plant en is daarom beschermd. Hij groeit voornamelijk op kalkrijke bodems, wat bijdraagt aan zijn zeldzaamheid in deze regio’s. Hoewel de maretak niet officieel een beschermde plantensoort is, zijn er wel regels voor het plukken ervan in bepaalde gebieden.
TIP: Het is essentieel om de takken op een manier te plukken die de gastheerboom niet beschadigt, om zo zowel de maretak als de boom te behouden.
Video: Mistletoe kusjes
Bronnen:
Onze natuur, Tuinadvies. Hoofdoto: Canva.