Nederlanders zijn gek op stamppot. Niet gek, want het is immers ook een oer-Hollands gerecht. Of toch niet? Hoe dat zit leggen wij je uit. Daarnaast geven we meer verrassende feitjes over stamppot. Wij weten zeker dat jij dit nog niet wist!
De beste aardappel
Stamppotten hebben één ding gemeen: er zit aardappel in. Wist je ook welke aardappelsoort het beste is ? Dat is de extra kruimige aardappel, ook wel afkokers genoemd. Het grote voordeel van deze aardappel is dat je ‘m bijna niet hoeft te stampen, omdat ‘ie vanzelf al uit elkaar valt’. Zo maak je de lekkerste stamppotten, van boerenkool tot andijviestamppot!
Stamppot is niet oud-Hollands
Stamppot staat bekend als een typisch Nederlands gerecht. Maar de vork zit eigenlijk anders in de steel. Nederlanders hebben namelijk het idee van van de Spanjaarden gejat. In oktober van 1574, tijdens de Tachtigjarige Oorlog, verlieten de Spaanse soldaten halsoverkop het kamp in de stad Leiden. Ze moesten alles achterlaten. Zo bleef er ook een pan stamppot, dat leek op hutspot, achter. Omdat dit de bijzondere dag is dat Nederlanders de stamppot ontdekten, wordt er ieder jaar op 3 oktober, bij het vieren van het Leids Ontzet, stamppot gegeten. Is het toch een beetje Hollands.
Het hoofdingrediënt was vroeger anders
Aardappel is nu het belangrijkste ingrediënt van stamppot. Vroeger was dit de groente pastinaak. Pas in de negentiende eeuw werd de pastinaak vervangen door aardappel. Ook dit is dankzij de Spanjaarden. Zij ontdekten de aardappel en brachten het product naar Nederland.
Eerst werd er niet gestampt
Hoewel de stamppot vanaf 1574 al ongeveer dezelfde ingrediënten, op de aardappel na, bevatte als de huidige stamppot, werd er nog niet gestampt. Het prakken of stampen van de pot wordt pas sinds zo’n 100 jaar geleden gedaan. Hoe zal men het voor die tijd dan hebben genoemd? Wij staan voor een raadsel …
Verschillende namen voor stamppot
De stamppot ‘hete bliksem’ draagt allerlei verschillende namen. In Oost-Nederland wordt het ook wel ‘hemel en aarde’ genoemd en ook in Duitsland serveren ze het onder de naam ‘himmel und erde’. In het noorden van het land noemen ze het ‘stamppot zoete appeltjes’ of ‘pronkjewail’. Daar hebben ze ook een aparte naam voor boerenkoolstamppot. Dat noemen ze namelijk ‘mous’. Daarnaast hebben verschillende restaurants hun eigen variatie op de naam stamppot bedacht. Wat is de gekste benaming die jij ooit hebt gezien?
Favorieten
Boerenkoolstamppot blijkt een grote favoriet te zijn bij vele Nederlanders. Hutspot en zuurkoolstamppot op de klassieke manier komen ook nog wekelijks op tafel. De laatste jaren zien we steeds meer ‘stamppot anders’ gerechten. Bijvoorbeeld met een Indische twist met kruiden of uit de oven of op een andere alternatieve manier klaargemaakt. Ook de veganistische varianten zijn in opmars. Het ouderwetse gerecht gaat gewoon mee met de tijd. Wist je dat er ook vegetarische rookworsten zijn?
10 variaties die je écht geproefd moet hebben
- Andijviestamppot
- Boerenkool
- Worteltjesstamppot
- Bloemkoolstamppot
- Marokkaans
- Mexicaans
- Spinaziestamppot
- Spruitjesstamppot
- Zoete aardappelstamppot
- Rode bietenstamppot
Wanneer en waar wordt het het meest gegeten?
Stamppot eten we vooral in de wintermaanden. Dat is niet heel verrassend. Maar wat wel opvalt, is dat meer dan de helft van de mensen het zelfs minimaal 1 keer per week op tafel zet in de winter. In de provincies Friesland, Groningen en Drenthe wordt er erg veel stamppot gegeten. Met lokale producten als verse wintergroenten en aardappelen kan dat natuurlijk ook niet anders.
Bron: Onderzoek Unox