Ga naar de inhoud

Gevaarlijk zeeschuim met PFAS: waar zijn de waarschuwingsborden voor strandgangers?

Gevaarlijk zeeschuim door PFAS

De overheid heeft een nieuw advies uitgebracht: speel niet in zeeschuim. Veel strandgangers weten dit echter niet en zien het gevaar niet van de schuimende laag op het strand. Wat is er aan de hand en waarom staan er geen waarschuwingsborden?

Nieuwe (late) waarschuwing voor zeeschuim

De overheid heeft het advies over het omgaan met zeeschuim aangescherpt zonder het breed bekend te maken, volgens onderzoek van de NOS. Nu luidt de waarschuwing dat kinderen en huisdieren uit de buurt van zeeschuim moeten blijven vanwege hoge concentraties PFAS. Ondanks deze serieuze waarschuwing hebben de ministeries, provincies en gemeenten ervoor gekozen het niet op of rond het strand te communiceren.

De tekst gaat onder het bericht verder >>

Wat zijn PFAS?

PFAS zijn chemische stoffen die in veel producten worden gebruikt vanwege hun water-, vet- en vuilafstotende eigenschappen. Denk hierbij aan regenkleding, cosmetica en voedselverpakkingen.

Een rapport van het RIVM liet eind vorig jaar zien dat er aan de Nederlandse kust hoge concentraties PFAS in het zeeschuim zitten. In België werd dit anderhalf jaar geleden al geconstateerd. Voor zeewater geldt dit niet; daarin kan veilig worden gezwommen.

Gezondheidsrisico’s van PFAS

Over de exacte gevaren van hoge concentraties PFAS in zeeschuim is nog weinig bekend. Uit voorzorg adviseert de overheid nu om na een dagje strand je af te spoelen en kinderen en huisdieren weg te houden van zeeschuim. PFAS kunnen de afweer tegen infecties verminderen, wat betekent dat vaccinaties minder effectief kunnen zijn. Vooral bij harde wind is er veel zeeschuim aanwezig.

Kritiek op gebrekkige communicatie

Chiel Jonker, milieuchemicus aan de Universiteit Utrecht, juicht het aangepaste advies toe. Hij benadrukt het belang van het vermijden van PFAS om gezondheidsproblemen te voorkomen. Jonker bekritiseert echter de manier waarop de overheid het advies naar buiten heeft gebracht. Volgens hem voorkomt men zo mogelijk paniek, maar bereikt men ook veel te weinig mensen.

Chiel Jonker over vervuiling

Chemours loosde vorig jaar maandenlang veel meer GenX in het water dan is toegestaan. Dat stelt wetenschapper Chiel Jonker op basis van gegevens afkomstig van meetpunten stroomafwaarts van de Chemoursfabriek. Rijkswaterstaat handhaafde niet.

De tekst gaat verder onder het bericht >>

Toegankelijkheid van informatie

Het advies over zeeschuim is voornamelijk te vinden op de overheidswebsite zwemwater.nl. Daar is de informatie slechts door enkele duizenden mensen bekeken. Met miljoenen strandgangers per jaar is dit zeker een tekortkoming. Ook werd het advies pas een week geleden toegevoegd aan de zwemwater-app.

Geen waarschuwingsborden

Bij strandopgangen of op informatieborden is niets te vinden over het gevaar van PFAS in zeeschuim. Jonker stelt voor om de informatie juist hier te plaatsen, evenals in verschillende talen, om een groter publiek te bereiken.

In een overleg van Rijkswaterstaat, het RIVM en andere betrokkenen werden waarschuwingsborden echter niet noodzakelijk geacht. Volgens de notulen van dit overleg achten provincies het beter om geen waarschuwingsborden te plaatsen.

Verantwoordelijkheid en economische motieven

Volgens ministeries en provincies is er geen acuut gevaar, en zijn strandbezoekers zelf verantwoordelijk voor het verzamelen van informatie. Economische motieven, zoals mogelijke negatieve gevolgen voor het toerisme, zouden geen rol spelen. Jonker denkt hier anders over en vermoedt dat economische redenen een rol spelen in het besluit om geen borden te plaatsen.

Hij vraagt zich af waarom er geen waarschuwingsborden worden geplaatst bij het strand, zoals wel gebeurt bij zwemplassen met te veel PFAS. Hij wijst erop dat veel meer mensen in contact kunnen komen met zeeschuim op het strand dan bij specifieke zwemplassen. Uiteindelijk blijft de verantwoordelijkheid bij de strandganger zelf om goed geïnformeerd te zijn en de nodige voorzorgsmaatregelen te nemen.

Internationale vergelijkingen

In België werd al anderhalf jaar geleden een waarschuwing gegeven voor PFAS in zeeschuim, terwijl in Nederland het advies pas recent is aangescherpt. Uit onderzoek van zowel het Vlaamse onderzoeksinstituut VITO als het Nederlandse RIVM blijkt dat de concentraties PFAS in het zeeschuim vergelijkbaar zijn tussen beide landen.

Hoewel de Belgische overheid snel actie ondernam door strandgangers te adviseren om zich na een dagje strand af te spoelen en handen te wassen, blijft een dergelijke duidelijke overheidscampagne in Nederland vooralsnog uit. Dit roept vragen op over de verschillen in beleidsaanpak en de timing van waarschuwingen tussen buurlanden.

Tip: kies ook voor deze veilige PFAS-vrije producten.

Langetermijnonderzoek en toekomstige acties

Ondanks de recente aanscherping van het advies en het lopende onderzoek naar PFAS in zeeschuim, is er nog veel onzekerheid over de langetermijneffecten en de exacte mate van blootstelling. Het RIVM voert momenteel een grootschalig, landelijk onderzoek naar PFAS uit dat in 2025 afgerond moet zijn. Dit onderzoek moet meer duidelijkheid geven over de verspreiding van PFAS en de invloed op de volksgezondheid. In afwachting van de resultaten blijft het advies om contact met zeeschuim zoveel mogelijk te vermijden en na een strandbezoek goed te douchen. De hoop is dat dit onderzoek zal leiden tot meer concrete maatregelen en een mogelijk Europees verbod op PFAS.

Ook interessant om te lezen:
Veilig zwemmen in zee: let op vlaggen en muien
Blauwalg duikt weer op, gevaarlijk voor mens en dier

Bon: NOS
Hoofdfoto: Canva

Meer over: