Even snel sigaretten halen bij de supermarkt is verleden tijd in Nederland. Nadat de Lidl op 1 oktober 2021 stopte met de verkoop van sigaretten, volgt nu ook de Albert Heijn. Sinds 1 januari 2024 zijn sigaretten niet langer verkrijgbaar in Nederlandse supermarkten.
Deze stap komt als reactie op nieuwe wetten die vanaf deze zomer van kracht worden en het doel hebben het aantal verkooppunten drastisch te verminderen. Wat betekent dit voor rokers en waar kunnen zij nog terecht?
Het verbod
Supermarkt Lidl was de pionier, gevolgd door Albert Heijn op 1 januari 2024. Dit is echter niet de eerste stap in de strijd tegen tabak. In 2022 werd de verkoop van sigarettenautomaten verboden, gevolgd door beperkingen op de online verkoop van tabak vanaf 1 juli 2023. Albert Heijn anticipeert nu al op een wet die vanaf 1 juli 2024 supermarkten verbiedt om (e-)sigaretten te verkopen. In 2024 stopt de verkoop van tabak in ongeveer 6.400 supermarkten.
Dat de tabaksaccijns omhoog gaat, moet ertoe leiden dat steeds minder mensen roken. Het beleid van het kabinet is gericht op een rookvrije generatie in 2040: dan moet geen enkele jongere meer beginnen met roken. De gemiddelde prijs per pakje sigaretten bedraagt 11,10 euro sinds 1 januari van dit jaar.
Waar kun je nog sigaretten kopen?
Waar kunnen rokers nu nog terecht voor hun tabaksbehoeften? Specifieke winkels zoals bemande tankstations en tabak- en gemakszaken blijven toegestaan als verkooppunten. Henry Dupon, een sigarettenverkoper, merkt al een toename in het aantal klanten sinds de supermarkten zijn gestopt met de verkoop. Het aantal sigarettenverkooppunten is aanzienlijk gedaald, van 16.000 in 2021 naar slechts 4.000 in 2024.
Er blijken alternatieven te zijn om alsnog in de rookbehoefte te voldoen. Meerdere supermarkteigenaren openen op de hoek van hun supermarkt een tabakswinkel.
Met het doel stoppen met roken te vergemakkelijken en beginnen moeilijker te maken, heeft de ministerraad op voorstel van staatssecretaris Blokhuis van Volksgezondheid, Welzijn en Sport ingestemd met verdere beperking van het aantal verkooppunten voor tabak.
Tot 2030 mogen bijvoorbeeld benzinestations en ‘gemakswinkels’ nog wel rookwaren verkopen, maar het kabinet wil nu dat ook dat daarna in 2 jaar wordt afgebouwd.
Tabak in België is nu duurder dan in Nederland
Tot voor kort trokken veel inwoners van de zuidelijke provincies naar België voor goedkopere tabak, maar die tijd lijkt voorbij. De Belgische regering heeft de tabaksprijzen onlangs ook verhoogd, waardoor het prijsverschil kleiner wordt. Ondanks deze verandering verwacht men zelfs dat Belgische klanten naar Nederlandse tabakswinkels komen, aangezien sigaretten daar dit jaar 2 euro duurder zijn.
Tabakswinkels in Nederland zijn onderhevig aan strikte voorschriften, zoals geblindeerde ramen en gordijntjes bij de ingang, opgelegd door Den Haag om tabak niet zichtbaar van buitenaf te maken.
Minder sterfgevallen
Het beperken van de verkoop van tabak tot gespecialiseerde winkels heeft aantoonbaar impact. Deze maatregel zou in de komende 10 jaar mogelijk meer dan 200.000 mensen kunnen ontmoedigen om te roken, waardoor wellicht meer dan 100.000 sterfgevallen als gevolg van roken voorkomen kunnen worden.
Track-en-tracecode
De track-en-tracecode op sigaretten is een specifieke identificatiecode die aan elk pakje tabak is toegevoegd. Het doel van deze code is om de bewegingen van tabaksproducten door de gehele distributieketen te volgen en te registreren. Dit systeem is ingevoerd om de handhaving van wet- en regelgeving met betrekking tot de verkoop en distributie van tabaksproducten te verbeteren.
Het systeem dient ook als een instrument voor het traceren van illegale handel en het tegengaan van smokkelpraktijken. Door de tabaksproducten nauwkeurig te volgen, kunnen autoriteiten de legale distributieketen beter bewaken en illegale activiteiten effectiever aanpakken.
Veranderingen in de detailhandel
Jos Zuidwijk, voorzitter van de brancheorganisatie voor tabaks- en gemakswinkels NSO, benadrukt dat niet alleen tabakszaken profiteren van deze veranderingen. Kleine winkels in de buurt van gestopte supermarkten zullen naar verwachting een stijging in klanten ervaren. Desondanks is er een keerzijde, met de toenemende voorraad en de noodzaak voor betere verzekeringen.
Met supermarkten die afzien van de verkoop van sigaretten, ondergaat de tabaksindustrie in Nederland een ingrijpende verandering. De focus ligt op het verminderen van verkooppunten, met als doel in 2032 tabaksproducten alleen nog in speciaalzaken aan te bieden.
De gevolgen van roken
Roken heeft aanzienlijke en brede gezondheidsgevolgen, en de impact strekt zich uit over verschillende aspecten van het menselijk lichaam. Hier zijn enkele van de belangrijkste gevolgen van roken:
- Gezondheid van de luchtwegen: roken is een belangrijke oorzaak van verschillende aandoeningen aan de luchtwegen, waaronder chronische bronchitis en longemfyseem. Het beschadigt de longen en vermindert de capaciteit om normaal te ademen.
- Longkanker: roken is de belangrijkste risicofactor voor het ontwikkelen van longkanker. De chemische stoffen in tabaksrook veroorzaken schade aan de cellen in de longen, wat kan leiden tot de vorming van kwaadaardige tumoren.
- Hart- en vaatziekten: roken verhoogt het risico op hartaandoeningen en beroertes aanzienlijk. Het veroorzaakt vernauwing en verharding van de bloedvaten, wat kan leiden tot hoge bloeddruk, bloedstolsels en andere cardiovasculaire problemen.
- Mondgezondheid: roken is een belangrijke factor bij het ontwikkelen van tandvleesaandoeningen en kan leiden tot verlies van tanden. Daarnaast vergroot het de kans op het ontwikkelen van mond-, keel- en slokdarmkanker.
- Reproductieve gezondheid: roken heeft nadelige effecten op de vruchtbaarheid bij zowel mannen als vrouwen. Het kan de kans op onvruchtbaarheid, miskramen en vroeggeboorte vergroten. Bovendien is er een verhoogd risico op aangeboren afwijkingen bij baby’s van rokende moeders.
- Veroudering van de huid: roken versnelt het verouderingsproces van de huid en kan leiden tot vroegtijdige rimpelvorming. De afname van de bloedtoevoer naar de huid als gevolg van roken draagt bij aan dit proces.
- Passief roken: niet alleen actief roken, maar ook blootstelling aan tabaksrook door anderen (passief roken) is schadelijk. Het verhoogt het risico op gezondheidsproblemen, vooral bij kinderen, zoals luchtwegaandoeningen en oorinfecties.
- Economische last: naast de directe gezondheidsgevolgen brengt roken ook aanzienlijke economische kosten met zich mee, waaronder medische behandelingen, verloren productiviteit door ziekte en vroegtijdige sterfte.
Deze gevolgen benadrukken de ernstige impact van roken op de gezondheid en benadrukken de noodzaak van preventieve maatregelen en programma’s om roken te ontmoedigen en te stoppen met roken. De recente initiatieven in Nederland, zoals het beperken van tabaksverkooppunten, zijn stappen in de richting van een gezondere samenleving met minder rokers en verminderde gezondheidsrisico’s.