Vanaf 1 juli is het niet langer toegestaan om gratis plastic frietbakjes of koffiebekers te ontvangen. Als je kiest voor een plastic frietbakje of een koffie-to-go in een papieren drinkbeker met een geplastificeerd laagje, betaal je een toeslag op de wegwerpverpakking of statiegeld als je kiest voor een herbruikbaar alternatief.
Het doel van deze verandering is om de hoeveelheid plastic afval, met name zwerfafval, in ons milieu te verminderen. De Europese richtlijn Single Use Plastics, die in juli 2021 is ingevoerd, verbiedt al de verkoop van plastic producten zoals wegwerprietjes, -bestek, -borden, wattenstaafjes en ballonstokjes. Vanaf deze zomer wordt het verbod uitgebreid. Het is niet meer toegestaan om gratis plastic wegwerpbekers en -verpakkingen te verstrekken. Lees hier meer over de gevolgen van deze nieuwe regels.
Voor welke verpakkingen geldt dit verbod?
Als je gebruikmaakt van afhaalmaaltijden, zoals koffie in een beker, een hamburger of plastic frietbakjes, heb je 4 opties:
- Alleen wegwerpverpakkingen zonder plastic of bioplastic, zoals een kartonnen doosje voor je hamburger of een papieren puntzak voor je frietjes.
- Je kunt kiezen voor een herbruikbaar exemplaar, zoals een drinkbeker waarvoor je statiegeld betaalt.
- Er kan een kleine toeslag worden gevraagd voor een eenmalige plastic verpakking.
- Je kunt ook je eigen koffiemok of thermosbeker of plastic bakje meenemen vanuit huis.
Hoeveel ga je extra betalen?
De hoogte van de toeslag voor een 1-malige wegwerpverpakking wordt bepaald door de ondernemer zelf. De overheid geeft een richtbedrag als advies om ondernemers te helpen bij het bepalen van de extra kosten. Voor een 1-malige wegwerpverpakking is dit 25 eurocent, voor een afhaalmaaltijd 50 eurocent (bestaande uit meerdere verpakkingen) en voorverpakte groente, fruit, noten en portieverpakkingen 5 eurocent. Het statiegeldbedrag voor een herbruikbare drinkbeker varieert van 25 cent tot 1 euro. Dit bedrag krijg je terug wanneer je de beker netjes inlevert bij de ondernemer.
Heeft zo’n toeslag zin, gooien we dan minder troep weg?
Uit onderzoek is gebleken dat een financiële prikkel effectief is. Het verbod op gratis plastic tasjes heeft bijvoorbeeld geleid tot meer dan 70 procent minder gebruik van plastic zakken. Sinds de invoering van statiegeld op kleine plastic flesjes en blikjes zien we dat meer mensen ze inleveren in plaats van ze weg te gooien. Volgens het onderzoek is een verplichte vergoeding van 25 eurocent voldoende om het gedrag van mensen te veranderen. Dit bedrag is redelijk in verhouding tot de kosten van een beker.
Herbruikbare bekers, zijn die écht milieubewust?
Uit onderzoek van Milieu Centraal blijkt dat je een herbruikbare beker minstens 25 keer moet gebruiken voordat deze milieuvriendelijker is dan een wegwerpexemplaar. Daarnaast is het belangrijk om de beker op een energiezuinige manier af te wassen. Bijvoorbeeld door hem in een volle vaatwasser te plaatsen of af te spoelen onder de kraan met koud water.
Als je telkens 1 beker afwast onder de kraan met warm stromend water, is een papieren wegwerpbeker milieuvriendelijker. Het is nog beter om je eigen mok of thermosbeker mee te nemen. Liefst gemaakt van bijvoorbeeld steen, en deze vervolgens thuis in een volle vaatwasser af te wassen.
Wat verandert er vanaf 1 januari 2024 nog meer?
Vanaf 1 januari 2024 komen er nog meer nieuwe regels bij voor het consumeren van eten en drinken binnen snackbars, fastfoodketens, winkels, voetbalstadions, concertzalen en op festivals. De opties zijn als volgt:
- Alleen wegwerpverpakkingen zonder (bio)plastic zijn toegestaan.
- Klanten mogen alleen nog herbruikbare verpakkingen en drinkbekers gebruiken.
- Als je toch 1-malige plastic wegwerpbekers en bakjes wilt gebruiken, moet de ondernemer binnenshuis alle verpakkingen verzamelen en deze via een circulair systeem hergebruiken of hoogwaardig laten recyclen.
- Op kantoor wordt het gebruik van wegwerpkoffiebekers verboden en moet er gebruik worden gemaakt van herbruikbare bekers of mokken.
Wat zijn de gevolgen voor ondernemers?
Horecaondernemers staan voor een grote uitdaging. De richtlijn zou oorspronkelijk op 1 januari van dit jaar worden ingevoerd. Op verzoek van de horecabranche is deze deadline met 6 maanden uitgesteld tot 1 juli, vanwege de grote impact op hun bedrijfsvoering. Fastfoodketen McDonald’s bijvoorbeeld, met 262 filialen in Nederland, moet nieuwe plasticvrije verpakkingen introduceren. Plastic cupjes voor dipsaus en fritessaus zijn niet langer toegestaan en worden vervangen door knijpzakjes.
Nieuwe infrastructuur vanwege verbod plastic frietbakjes en bekers
De fastfoodketen krijgt te maken met 2 verschillende soorten afvalstromen: herbruikbaar en wegwerp. Hiervoor moet een volledig nieuwe infrastructuur worden opgezet, die momenteel wordt getest. Daarnaast moeten de toeslagen duidelijk worden vermeld op de kassabon en moet er een systeem worden ontwikkeld voor het terugbetalen van het statiegeld van 1 euro. Ook moet er een spoelkeuken worden geïnstalleerd om alle herbruikbare plastic drinkbekers te kunnen reinigen. Het is de bedoeling dat de herbruikbare bekers ongeveer 50 tot 60 wasbeurten meegaan.
Bronnen: NOS, RTL, Milieu Centraal, McDonalds