Ga naar de inhoud

Gebedsoproep moskeeën: zoektocht naar balans tussen recht en rust

gebedsoproep Bron: © Canva. Gebedsoproepen vragen om balans tussen grondrecht, gevoeligheden en rust. 

In steeds meer Nederlandse steden klinkt de versterkte gebedsoproep vanaf moskeeën. Wat voor de 1 een uiting is van religieuze vrijheid, is voor de ander een bron van irritatie. Vooral in dichtbebouwde woonwijken roepen de versterkte oproepen tot gebed, vaak 5 keer per dag, toenemende weerstand op. Politieke partijen SGP en JA21 hebben daarom een initiatiefwet ingediend om hier een einde aan te maken.

Van uitzondering naar normaal?

Tot in de jaren 90 waren versterkte gebedsoproepen zeldzaam in Nederland. Maar inmiddels klinken ze volgens Kamerleden André Flach (SGP) en Joost Eerdmans (JA21) in tientallen gemeenten. “Van Amsterdam tot Alblasserdam”, zeggen de initiatiefnemers van het wetsvoorstel dat moet zorgen voor stilte in de wijk tijdens gebedsmomenten.

Volgens hen is de opmars te danken aan een wetswijziging uit 1988, waarbij de gebedsoproep werd toegevoegd aan de Wet op de Openbare Manifestaties (WOM). Dat gaf moskeeën de ruimte om via luidsprekers hun geloofsuiting te laten horen.

Lees verder onder de video >>

Ergernis van omwonenden

Flach en Eerdmans vinden dat de wet destijds niet is geschreven met het huidige volume en de aard van de islamitische oproepen in gedachten. In de zogeheten azan wordt meermaals per dag luid verkondigd dat ‘Allah de grootste is’ en dat ‘er geen andere god is dan Allah’. In sommige gemeenten gebeurt dit tot 5 keer per dag, tot ergernis van omwonenden.

‘Je waant je in Istanboel of Marrakesh’

Volgens het duo gebruikt momenteel zo’n 10% van de moskeeën versterkte oproepen. “Op vrijdag zijn het er nu al 40, maar dat aantal groeit. En met 500 moskeeën in Nederland is het de vraag hoeveel er over 10 jaar meedoen”, zegt Eerdmans. Hij noemt de situatie in sommige buurten ‘unheimisch’. “Je waant je eerder in Istanboel of Marrakesh dan in Nederland.”

Lees verder onder het bericht >>

Past niet in Nederlandse cultuur

Een peiling van Maurice de Hond in opdracht van de partijen toont aan dat bijna 80% van de Nederlanders vindt dat versterkte gebedsoproepen niet passen bij de Nederlandse cultuur. Veel respondenten geven aan zich er in hun eigen buurt aan te storen. Daarmee lijkt het maatschappelijke draagvlak voor luidruchtige geloofsverkondiging klein.

Lees verder onder het bericht >>

Klachten uit de praktijk

De weerstand blijft niet bij meningen. In onder meer Amsterdam-Zuidoost klagen bewoners over de luide oproepen van de Taibah Moskee. In Zwolle wordt sinds 2021 tot 3 keer per dag, en op vrijdag zelfs 4 keer, via luidsprekers opgeroepen tot gebed bij Masdjied-E-Awliya. Na aanhoudende klachten heeft de gemeente Zwolle het volume bijgesteld. Ook in Rotterdam, bij de Mevlana Moskee, blijven buurtbewoners klagen over het frequente en harde geluid.

Hoe zit het dan met de kerkklokken

Tegenstanders van de wetswijziging wijzen erop dat ook kerkklokken al eeuwenlang hoorbaar zijn in woonwijken. Het luiden van klokken op zondagmorgen of bij rouw- en trouwdiensten wordt zelden ter discussie gesteld. Toch leidt ook dit soms tot ergernis, vooral wanneer klokken al in de vroege ochtend luiden of bij automatische tijdsaanduiding elk kwartier geluid maken. Gemeenten hebben hier al langer geluidsregels voor, maar kerkklokken worden in de praktijk vaak als cultureel erfgoed beschouwd. 

Gelijke monniken, gelijke kappen

Critici van de azan voelen zich echter benadeeld, omdat volgens hen het één wel maatschappelijk wordt geaccepteerd en het ander als storend wordt ervaren. Voorstanders van de oproep tot gebed zien hierin een dubbele moraal. Ze vinden dat gelijke maatstaven gehanteerd moeten worden voor alle religieuze uitingen.

Vrijheid van godsdienst versus leefbaarheid

De kern van de discussie is het spanningsveld tussen vrijheid van godsdienst en leefbaarheid. Volgens Flach en Eerdmans raakt hun voorstel deze vrijheid niet. “De oproep mag nog steeds, maar zonder geluidsversterking”, aldus Flach. De wet zou worden aangepast door het woord onversterkt toe te voegen. Zo willen zij voorkomen dat de azan een voorkeurspositie krijgt boven andere religieuze uitingen die doorgaans niet via luidsprekers klinken.

Pleidooi voor landelijk verbod versterkte gebedsoproepen

Het kabinet zelf kondigde in februari 2025 al aan dat het strengere regels voor versterkte gebedsoproepen onderzoekt. Staatssecretaris Jurgen Nobel (Integratie) liet weten de huidige wetgeving tegen het licht te willen houden. SGP en JA21 willen echter verder gaan en pleiten voor een landelijk verbod. De rechtse meerderheid in Tweede Kamer en kabinet lijkt hun plannen gunstig gezind. “We moeten nú doorpakken”, stelt Eerdmans. “Je weet nooit hoe lang deze politieke samenstelling aan de macht blijft.”

Op zoek naar maatwerkoplossing

Tegenover de roep om wetgeving staat het pleidooi voor dialoog. Gemeenten als Zwolle en Amsterdam zoeken naar maatwerkoplossingen: volumebeperkingen, tijdvensters of overleg met moskeebesturen. Sommigen zien dit als de enige duurzame weg: lokaal overleg in plaats van nationaal verbod.

Balans tussen grondrechten, culturele gevoeligheden en rust

De gebedsoproep staat in Nederland symbool voor een bredere maatschappelijke discussie: die over identiteit, culturele diversiteit en de grenzen van religieuze uitingen. Waar de 1 vrijheid hoort, hoort de ander overlast. Wat rest is een zoektocht naar balans – tussen grondrechten, culturele gevoeligheden en de wens van bewoners om in rust te leven. Of het parlement die balans via wetgeving kan herstellen, moet blijken.

Bronnen:

De Telegraaf, Alblasserdamsnieuws.nl, NOS, BNNVARA, RTL, Christenunie, AD

Meer over:

Reacties zijn gesloten.