Steeds meer therapeuten passen het toe in hun behandelingen: familieopstellingen. Wat is het en voor wie is het een geschikte behandelmethode? We vroegen het aan coach en opsteller GeJa Bouwmeester, die dagelijks met cliënten werkt die vastlopen in hun huidige leven.
‘Mensen leven vaak niet hun eigen leven, maar zoals hun ouders dat graag zien’
Zo rond je 50ste zou je toch wel zo’n beetje ‘jezelf’ moeten zijn. Vaak is dat niet zo. GeJa: “Veel mensen leven niet hun eigen leven, omdat er geleerd wordt om te luisteren naar wat hun ouders, de mening van anderen en de maatschappij belangrijk vinden. Veel van hun gedrag is vaak helemaal niet van henzelf. Daardoor komen mensen met hunzelf in de knoop.
Hier biedt familieopstellingen uitkomst. Zonder jarenlange therapie te moeten volgen.
Familieopstellingen, wat is het eigenlijk?
GeJa: “Familieopstellingen is een werkvorm om bij cliënten onbewuste dynamieken boven tafel te krijgen, wanneer ze vastlopen in hun leven. Ze dragen een last bij zich, ervaren blokkades, waarvan ze niet goed begrijpen waar ze vandaan komen. Hiervoor komen ze naar mijn praktijk. Ze willen erachter komen waarom ze steeds over hun eigen grenzen gaan, te veel ‘pleasen’. Te veel een ander tevreden willen stellen en daardoor jezelf verliest is per definitie niet oké. Een oplossing daarvoor is om een groeps- of individuele opstelling te maken, om te zien wat er verborgen ligt en om dat zichtbaar te maken.”
Hoe ziet een familieopstelling eruit?
Een familieopstelling met 1 persoon ziet er als volgt uit:
- In een bak met diverse kleine en grotere poppetjes wordt het gezin waar de cliënt uit komt op tafel geplaatst.
- Hij of zij pakt vervolgens de poppetjes die hun familieleden representeren en zet die op de tafel.
GeJa: “En als alle belangrijke familieleden neergezet zijn, kijken we ernaar:
- Wat valt er op?
- Waar staan de ouders in het veld?
- Waar staat de cliënt?
- Kijken de familieleden naar elkaar of staan ze met de rug naar elkaar toe?
- Staan ze vlak naast elkaar, of juist op afstand?
- Wat zien we?
“En dan komen vaak meteen de inzichten. Want door te kijken naar de opstelling wordt vaak heel snel de onderliggende dynamiek, onuitgesproken conflicten, loyaliteiten, en emotionele banden binnen de familie zichtbaar. De cliënt ziet vaak al heel snel hoe hun positie in het veld is, door te kijken hoe de gekozen poppetjes zich tot elkaar verhouden.”
Familieopstelling in groepsverband
Bij een familieopstelling in groepsverband komen meerdere mensen bijeen onder begeleiding van een familieopsteller/coach. Daar zijn de poppetjes echte deelnemers die groepsleden kiezen om de rollen van hun familieleden te vertegenwoordigen, inclusief die van henzelf: ouders, grootouders en andere relevante personen. Deze groepsleden worden fysiek in de ruimte geplaatst in een opstelling.
Familieopstellingen niet alleen voor ernstige klachten
“Het is niet zo dat je alleen met zeer ernstige klachten of blokkades een opstelling maakt”, weet GeJa. “Soms is er maar 1 sessie nodig om erachter te komen waar je hinderlijke gewoonten vandaan komen. Dan laat ik de deelnemer voor nog 1 sessie komen om te kijken wat het ze heeft gebracht en welke handvatten ze nog nodig hebben. Dit gebeurt altijd in een individueel gesprek.”
Een praktijkvoorbeeld van een individuele opstelling
Toevallig was er op de ochtend van het interview iemand bij GeJa in praktijk die snel inzicht kreeg in aangeleerd gedrag. Deze persoon gaf aan ‘altijd maar bezig te moeten zijn’. Ze werkte 60 uur per week en kon voor haar gevoel nooit eens rustig op de bank zitten. Ze ging aan de slag met de poppetjes en daar belandden ook haar opa en oma in het veld.
“De moeder was zichtbaar dominant aanwezig in het boeren gezin. Stilzitten was geen optie. Deed je niks, was je niks. En dat was in de opstelling goed te zien. Het poppetje dat de moeder representeerde stond zo dicht op de huid van haar dochter. Dat ze meteen doorkreeg daar niet los van te zijn. Haar moeders stemmetje hoort ze nog dagelijks bij alles wat ze doet. Het gaf meteen inzicht in haar eigen gedrag. “Ik laat me nog steeds opjagen door mijn moeder!”
De tekst gaat verder onder de afbeelding >>
Ook na je 50ste kun je nog loskomen van je oude patronen
Maar kun je oude (vastgeroeste) patronen ook nog doorbreken na je 50ste? GeJa is daar van overtuigd: “Jazeker en juist met deze alternatieve vorm van therapie. Je bent nooit te oud om jezelf te worden en los te komen van oude patronen!”
Ben jij geïnteresseerd in familieopstellingen, doe dan eerst grondig onderzoek naar opstellers bij jou in de buurt. Raadpleeg altijd een getrainde opsteller, voordat je besluit om eraan deel te nemen. Kijk ook of je verzekering 1 of meer sessies vergoedt.
Boeken over familieopstellingen
De methode van familieopstellingen werd ooit ontwikkeld door Bert Hellinger, een Duitse theoloog en psychotherapeut. Sindsdien zijn er talloze boeken over familieopstellingen geschreven.
GeJa’s favoriete boeken over opstellingen zijn die van de auteurs Ingrid Dijkstra en Els van Stijn.
Zijn familieopstellingen wetenschappelijk onderbouwd?
De ervaringen van deelnemers aan familieopstellingen variëren sterk, sommigen ervaren direct resultaat of verbeteringen in hun gedrag in de weken na de opstelling. “Het lijkt wel magie”, wordt er regelmatig gezegd.
Toch zijn er ook sceptici die twijfelen over de effectiviteit en validiteit van familieopstellingen.
Wetenschapper Salomon Scholten van de Rijksuniversiteit Groningen doet onderzoek naar het effect van familieopstellingen en een zogenaamd ‘alwetend veld’. En daar komen toch steeds meer resultaten naar voren dat het hier niet om zoiets als kwakzalverij gaat.
Bronnen: Gejainspireert.nl, Rijksuniversiteit Groningen
Beeldmateriaal: Gejainspireert.nl, Yvette Juch