Wie krijgt jouw erfenis? Dat hangt ervan af. In een testament kun je vastleggen wie welke spullen of bedragen krijgt. Dat kunnen je familieleden zijn, maar je kunt ook vrienden of goede doelen in je testament opnemen. Heb je mooie sieraden, kunstwerken of antiek dat je wilt nalaten? Als het alleen om spullen gaat, dan kun je volstaan met een handgeschreven codicil. Daarin wordt vastgelegd wie wat krijgt. Ook kun je in het codicil wensen rond je uitvaart vastleggen.
Wil je ook spaargeld verdelen, of de waarde van je huis? Dan moet je een testament laten opmaken. Dat kan bij een notaris. Het is handig om een testament op te laten maken als je niet getrouwd bent met je partner, maar wel samenwoont. Als je overlijdt en er is niks vastgelegd, erft je partner namelijk niks. Dat geldt ook voor stiefkinderen: wil je dat ze iets van je erven, dan zul je ze in je testament moeten opnemen. In een testament kun je ook laten vastleggen wie de executeur wordt, dus wie je erfenis gaat afhandelen als je bent overleden.
Wat gebeurt er als je geen testament hebt?
Automatisch gaat je erfenis naar je partner, als je tenminste getrouwd bent of een geregistreerd partnerschap hebt. Een samenlevingscontract geldt niet, dan erft je partner niks. Je kinderen erven ook automatisch. Geen partner of kinderen? Dan komen je broers en zussen in beeld, en eventueel je ouders. Ook neven en nichten, kinderen van je broers of zussen, zijn de volgende naar wie de erfenis toegaat. Kunnen of willen zij je erfenis niet ontvangen, dan gaat die automatisch naar ooms en tantes en hun kinderen. Als laatste op de lijst met erfgenamen staan overgrootouders en hun afstammelingen. Is er helemaal niemand die je erfenis kan ontvangen? Dan gaat die naar de staat.
Kun je ervoor zorgen dat je kinderen niks erven?
Er wordt vaak gezegd dat je kinderen niet kunt onterven, maar dat is niet helemaal waar. In je testament kun je laten vastleggen dat iemand niks van de erfenis krijgt. Toch houdt een kind altijd aanspraak op een deel van de erfenis, het legitieme deel. Dat is de helft van de erfenis die je kind zou krijgen als er geen testament was, het kindsdeel. Dat is de totale waarde van de erfenis, verdeeld over de erfgenamen. Dat is niet alleen wat er op de bank- en spaarrekening staat, maar ook de waarde van het huis, de inboedel, de auto en eventuele andere zaken van waarde tellen mee.
Legitieme kindsdeel
En dit is een addertje onder het gras: het legitieme deel aan een onterfd kind moet in geld worden uitbetaald. Zelfs als dat betekent dat spullen uit de erfenis, zoals het huis, moeten worden verkocht om aan dat geld te komen. Heeft het onterfde kind helemaal geen contact met de familie? Ook dan moet je rekeninghouden met dat legitieme deel. Een kind heeft namelijk vijf jaar de tijd om het op te eisen. Als de andere erfgenamen de erfenis al hebben verdeeld, kan het onterfde kind alsnog bij de broers en zussen geld komen halen.
Wat moet je doen met je erfenis, als je schulden achterlaat?
De erfgenamen moeten beslissen of ze de erfenis willen aanvaarden of niet. Als er niks te erven is, of er zijn alleen maar schulden, dan kunnen de erfgenamen de erfenis verwerpen. Ze krijgen dan helemaal niks uit de erfenis, ook geen fotoalbums of brieven.
Misschien is het nog niet helemaal duidelijk welk bedrag er onder de streep overblijft als de erfenis wordt verdeeld. Dan kunnen je nabestaanden de erfenis beneficiair aanvaarden. Dat betekent dat er een inventarisatie wordt gemaakt van de eigendommen. Eventuele schulden worden verrekend met de opbrengsten van die eigendommen. Blijft er nog wat over, dan is dat voor de erfgenamen. Beneficiair aanvaarden duurt een stuk langer dan het gewoon aanvaarden van een erfenis. En als één van de erfgenamen besluit om beneficiair te aanvaarden, dan geldt dat ook voor alle andere erfgenamen.
Moet mijn partner verhuizen als ik overlijd?
De erfenis bestaat niet alleen uit geld op de bank- en spaarrekening, maar ook zaken zoals een koophuis. Bij het regelen van de erfenis moet een huis eerlijk worden verdeeld. Dat kan alleen als het huis wordt verkocht. In 2003 zijn de regels voor zo’n situatie veranderd. De langslevende partner krijgt alle bezittingen en schulden, de kinderen kunnen pas aanspraak maken op hun deel van de erfenis als de laatste partner overlijdt.
Hoeveel belasting moeten mijn erfgenamen betalen?
Je erfgenamen moeten misschien erfbelasting betalen. Niet over de hele erfenis, een deel is vrijgesteld. Hoe hoog die vrijstelling is, hangt af van je relatie met de erfgenamen. Je partner heeft ruim zes ton vrijstelling, je kinderen gaan pas belasting betalen als de erfenis boven de twintigduizend euro uitkomt.
Is de erfenis minder dan de vrijstelling? Dan hoef je geen belasting te betalen. Voor het bedrag dat boven die grens uitkomt, wordt wel belasting berekend. Hoeveel belasting is ook weer afhankelijk van de relatie met de overledene, en afhankelijk van hoe groot het bedrag is dat boven de vrijstelling uit komt.
Hoe regel ik al die andere belangrijke dingen?
In een testament leg je vast wat er moet gebeuren met je geld en spullen als je er niet meer bent. Maar hoe wil je dat de begrafenis of crematie wordt geregeld? En wie gaat er bijvoorbeeld voor je kat of hond zorgen als je er niet meer bent? Welke verzekeringen en abonnementen moeten er allemaal worden opgezegd? Wat gebeurt er met je social media? Dat soort zaken regel je niet in een testament, maar in een nabestaandenplan. Dat is makkelijk voor je nabestaanden: zij hoeven niet eerst je hele administratie door te vlooien op zoek naar verzekeringspolissen en andere papieren, want alles is duidelijk vastgelegd.
Lees met deze tips ook hoe je je stamboom kunt uitzoeken.
Bronnen: juridisch loket, rijksoverheid, eindelijk geregeld
Startpagina geeft tips, maar is geen financieel adviseur. Raadpleeg een financieel deskundige voor juridisch advies.