De neurotransmitter dopamine, in de volksmond geluks-stof genoemd, zorgt ervoor dat je je goed kunt concentreren en kunt focussen. Wat doet een dopamine tekort of te veel eigenlijk met je?
Wat is dopamine?
De aanmaak van dopamine in je lichaam is belangrijk voor je totale evenwicht. Door deze stof verzet je meer werk, voel je je goed en zet je je in om je doelen te bereiken. Het is ook verantwoordelijk voor je coördinatie, concentratie en fijne motoriek.
Heb je een tekort aan dopamine? Dan kan dat leiden tot de ziekte van Parkinson en andere motorische stoornissen. Patiënten die overleden zijn aan de ziekte van Parkinson blijken veel lagere hoeveelheden dopamine te hebben in de basale ganglia dan gezonde mensen. De basale ganglia vormen een ringvormige structuur onder de schors van de grote hersenen rondom de thalamus. De ganglia zijn deels verantwoordelijk voor de motoriek.
Ook een teveel aan dopamine schaadt je gezondheid. Symptomen van een te veel zijn slaapproblemen, angst en stress. Waanideeën, hallucinaties en een manie kunnen veroorzaakt worden door een teveel. De kans op schizofrenie, obesitas en verslaving neemt toe wanneer je te veel in je systeem hebt.
Drugsgebruik en dopamine
Uit onderzoek blijkt dat chronische druggebruikers minder dopamine in hun hersenen hebben. De oorzaak zou compensatie kunnen zijn voor de kunstmatige pieken in het beloningssysteem. Het tekort aan dopamine leidt bij drugsgebruikers tot depressies en angst op de momenten dat ze sober zijn.
Andrew Huberman, neurowetenschapper, professor, YouTube-ster en sociale media persoonlijkheid, legt in een podcast van het Huberman lab uit wat dopamine met je doet. Huberman: “Dopamine ligt aan de basis van alle verslavingen.”
Belonend gedrag
Dopamine wordt continu afgegeven. Wanneer je dingen doet die volgens je hersenen moeten worden beloond – zoals verliefd zijn, sporten, seks bedrijven en eten, wordt dopamine aangemaakt. Je krijgt door deze aanmaak van dopamine een geluksgevoel. Hierdoor wil je het dopamine belonende gedrag herhalen. Als je bijvoorbeeld seks hebt geven de hersenen iedere keer dopamine af en op den duur associeer je seks met de bijbehorende beloning. Hetzelfde gebeurt met snacken op de bank en krachtsport.
Huberman legt in zijn podcasts uit hoe eten, drugs, cafeïne en pornografie het niveau van onze dopamine beïnvloedt. Wanneer je chocola eet wordt je niveau anderhalf keer vermenigvuldigd. Het effect duurt maar even, maar je ervaart een korte periode een gevoel of je op een wolk leeft. Bij seks is dit effect nog intensiever: het niveau verdubbelt. Wanneer je sigaretten rookt zorgt de nicotine dat je dopamine niveau tweeënhalf keer toeneemt en dit geldt ook bij het gebruiken van cocaïne. Deze ervaringen beïnvloeden de reactie die je voortaan zult ervaren wanneer je dopamine niveau stijgt. Het werkt als een trigger.
Het effect van water temperaturen
Volgens Huberman kunnen we alleen al door gedrag enorme verhogingen van dopamine bereiken die langdurig en bevredigend zijn. Hij verwijst naar een onderzoek uit 2000 waarin menselijke fysiologische reacties gemeten worden na onderdompeling van verschillende mensen in water van verschillende temperaturen. De conclusies van het onderzoek zijn gepubliceerd in the European Journal of Physiology. Uit het onderzoek blijkt dat lange onderdompeling van het lichaam in koud water leidt tot een snelle toename van dopamine, norepinephrine en adrenaline. Je dopamine niveau kan snel stijgen tot tweeënhalf keer de normale waarde. Het effect houdt langer aan: ook wanneer mensen uit het water gaan blijft het niveau hoog.
Wim Hof Methode
Veel mensen gebruiken koud-water-therapie als een manier om hun metabolisme te verhogen. Het doel? Vetverlies en een verhoging van je welzijn. De effecten van een koud bad of koude douche zouden volgens Huberman goed zijn voor sport en werkprestaties. Ook volgens de Wim Hof methode, ontwikkeld door de ‘Iceman’ Wim Hof, zijn koude baden en douches goed voor de ademhaling, mindset en focus. De geest zou zowel alerter als kalmer reageren in tijden van stress.
Dopamine bepaalt alles wat je voelt en ervaart, je verlangens, je motivatie en je doorzettingsvermogen. Het verklaart waarom de ene altijd doorzet en de ander snel opgeeft. Wanneer je niveau erg laag is ben je vaak lethargisch en niet vooruit te branden.
L-Dopa
Huberman legt in zijn podcast uit dat hij uit eigen ervaring weet wat het met je doet als je dopamine heel laag of afwezig is. Enige tijd geleden was hij besmet met een Giardia infectie. Hij kreeg van een arts een injectie met het middel Thorazine om beter te worden. Dit middel blokkeert de dopamine receptor en wordt ook bij schizofrenie gebruikt. Daarna raakte hij vrijwel meteen in een depressie. Hij smeekte om een injectie met L-Dopa. Dit is de voorloper van verschillende neurotransmitters waaronder dopamine, norepinephrine (noradrenaline) en adrenaline. L-Dopa wordt omgezet in dopamine door enzym aromatisch-aminozuur-decarboxylase. Huberman kreeg de injectie en knapte daarna vrijwel meteen op.
Dopamine ontregeling
Hoe sterk de invloed van dopamine is op het menselijk lichaam, én de geest, blijkt uit het voorbeeld dat Huberman noemt van een aantal heroïne verslaafden in California in 1982. Zeven jongvolwassenen ontwikkelden ernstig en onomkeerbaar parkinsonisme kort nadat ze zichzelf hadden geïnjecteerd met een nieuwe synthetische heroïne. De jonge Californiërs raakten op mysterieuze wijze bevroren en waren niet meer in staat om zich bewegen. De arts, directeur neurologie, William Langston, merkte aan het ziekteverloop dat er een opvallende gelijkenis was met de situatie van Parkinsonpatiënten. Deze tragedie was het begin van baanbrekend onderzoek naar de ziekte van Parkinson. Uit een systematische review van gepubliceerde gevallen blijkt dat dopamine ontregeling een grote rol speelt bij de ziekte van Parkinson en dat dit ook geleid heeft tot de ernstige en niet te genezen verlamming van de verslaafden in California in 1982 die de synthetische drug MPTP gebruikt hadden.