In Iran heerst al jaren een zeer vrouwonvriendelijk regime en ook economisch hebben de burgers daar veel te lijden. Protesten zijn daarom niet ongewoon in Iran: burgers gaan regelmatig de straat op om te protesteren tegen slechte werkomstandigheden, een gebrek aan sociale dienstverlening, een gebrek aan vrouwenrechten en de hoge inflatie.
Sinds een maand zijn de protesten heviger dan normaal: waar is dit begonnen, en waar gaan de protesten over? Je leest het in dit artikel.
Wat was de aanleiding van de protesten?
Dit heeft alles te maken met de dood Mahsa Amini. In augustus ondertekende de Iraanse overheid een decreet dat de regels omtrent hoofddoeken nog verder aanscherpte. Al sinds de oprichting van de Islamitische Republiek in 1979 geldt de regel dat vrouwen in het openbaar altijd een hoofddoek moeten dragen. Deze regel werd niet altijd even streng nageleefd. Conservatieve partijen wilden deze ‘culturele standaard’ weer terugbrengen, vandaar de nieuwe wetgeving. 16 september 2022 werd de 22-jarige Iraanse Mahsa Amini gearresteerd door de zedenpolitie voor het niet naleven van de hidjab-voorschriften. Later stierf zij in het ziekenhuis onder mysterieuze omstandigheden, hoogstwaarschijnlijk door politiegeweld.
Hoe is er op de demonstraties Iran gereageerd?
De dood van deze jonge vrouw resulteerde in grootschalige protesten in het hele land, die internationaal gesteund werden. In videobeelden was te zien hoe vrouwen hun hoofddoeken verbrandden en hun haar afknipten als protest op de hidjab-voorschriften. Internationaal volgden influencers en beroemdheden dit voorbeeld als teken van solidariteit. Als reactie reageerde de zedenpolitie met nog meer geweld. Er wordt op demonstranten geschoten en er wordt regelmatig traangas ingezet. Ook zijn er honderden arrestaties uitgevoerd. Vanwege de internationale aandacht voor de protesten zijn inmiddels bijna alle apps in het land geblokkeerd, waaronder WhatsApp en Instagram. Ook is er nog maar beperkte internettoegang.
Doden tijdens de demonstraties Iran
Vanwege deze beperkte communicatie is het niet bekend hoeveel doden er tijdens de protesten zijn gevallen. Volgens laatste berichtgevingen waren het er bijna 300, waaronder 29 kinderen. Autoriteiten ontkennen dat er vreedzame demonstranten vermoord zijn. Terwijl er videobeelden zijn uitgelekt waarop te zien is dat er met vuurwapens op de demonstranten wordt geschoten.
Niet lang na de dood van Masha Amini kwam het nieuws naar buiten over de dood van de 16-jarige Nika Shakarami, die 20 september meedeed aan de protesten. In een laatste bericht aan haar vrienden liet ze weten dat de veiligheidstroepen achter haar aan zaten. Nika was al 10 dagen vermist toen haar familie door de autoriteiten geïnformeerd werd dat haar lichaam in een mortuarium in de hoofdstad was gevonden. Toen de familie daarheen ging om het lichaam te identificieren, mochten ze het lichaam niet zien, alleen het gezicht voor een paar seconden. Dit leidde tot vermoedens dat ook hier de zedenpolitie betrokken was bij de dood van de jonge vrouw. De familie mocht geen begrafenisceremonie voor Nika houden. Later is Nika zonder toestemming van de familie 40 kilometer van haar thuis vandaan begraven.
Zijn deze demonstraties anders dan normaal?
Het grootste verschil in de huidige protesten in vergelijking met eerdere protesten is dat er in Iran nog nooit op deze schaal gedemonstreerd is voor de rechten van vrouwen. Eerdere, grote protesten hadden economische of politieke motivaties, en er werd vooral geprotesteerd door de arbeiders- en middenklasse. Nu doen burgers uit alle sociale klassen en van alle leeftijden mee aan de protesten, en worden ze voornamelijk geleid door vrouwen.
Gaan demonstraties Iran iets bereiken?
Experts denken dat de kans klein is dat de protesten iets gaan uithalen. Hiervoor is er een gebrek aan een leider met een politieke agenda. De protesten vragen enkel om meer rechten voor vrouwen, er zijn geen georganiseerde structuren die duurzame verandering teweeg kunnen brengen. De verwachting is dat het regime de protesten de kop indrukt, naarmate ze gewelddadiger worden.