Bouillon is een veelzijdig en essentieel ingrediënt in de keuken dat we al eeuwenlang gebruiken. Of je nu een beginnende thuiskok bent of een doorgewinterde culinaire expert, het maken van een smaakvolle bouillon van vlees, groenten en kruiden kan je kookkunsten naar een hoger niveau tillen.
In dit artikel delen we tips en weetjes, en geven we een recept voor het maken van je eigen bouillon, inclusief zoutarme en zoutloze alternatieven.
Wat is bouillon precies?
Bouillon is een heldere soep die je maakt door vlees, vis of groenten langdurig te laten sudderen in water. Er is blanke en bruine bouillon:
- Blanke bouillon maak je door botten te koken.
- Bruine bouillon ontstaat door de ingrediënten eerst te bruinen, wat resulteert in een donkerdere kleur en rijkere smaak. Dit proces trekt de smaken en voedingsstoffen uit de ingrediënten, waardoor een rijke, smaakvolle vloeistof ontstaat.
Bouillon kent een lange geschiedenis die teruggaat tot de oudheid. De Romeinen gebruikte het al als basis voor verschillende gerechten. In de middeleeuwen werd bouillon populair in Europa, waar ze het gebruikten als een voedzame maaltijd tijdens de koude winters.
Tegenwoordig is het een onmisbaar ingrediënt in keukens over de hele wereld. Bouillon is vaak de basis voor verschillende soepen, sauzen en stoofschotels. Toch kiezen we meestal voor de makkelijke variant met kant en klare blokjes.
Gebruik van bouillon in de keuken
We gebruiken het op verschillende manieren in de keuken:
- Het is de basis voor vele soepen, zoals groentesoep, kippensoep en runderbouillonsoep.
- We gebruiken bouillon om rijke en smaakvolle sauzen te maken, met een scheutje room voor extra romige smaak.
- Voeg bouillon toe aan stoofschotels, je bereikt daarmee extra diepte in smaak.
- Gebruik bouillon in plaats van water en geef zo je risotto een rijke en vollere smaak.
7 tips
1. Gebruik van restjes
Wist je dat? Je maakt het met restjes groenten en vlees. Dit is niet alleen duurzaam, het zorgt ook voor een unieke smaak in elke soort zelfgemaakte bouillon die je maakt.
2. Langzaam koken is de sleutel
Hoe langer je de bouillon trekt, hoe rijker en dieper de smaak is. Voor een optimale smaak, laat je het minimaal 3 tot 4 uur op laag vuur koken, net onder het kookpunt.
3. Ontvetten
Na het koken kun je de bouillon laten afkoelen en het gestolde vet aan de oppervlakte verwijderen voor een minder vette variant. Dit zorgt voor een heldere bouillon, ideaal voor verschillende soepen en andere gerechten.
4. Opslag
Bouillon kun je gemakkelijk invriezen in ijsblokjesvormen. Dit maakt het eenvoudig om kleine porties toe te voegen aan gerechten wanneer dat nodig is. Zo heb je altijd een geconcentreerde smaak bij de hand.
5. Het gebruik van verse kruiden
Verse kruiden zoals tijm, peterselie en laurierblad voegen een heerlijke geur en smaak toe aan je bouillon. Voeg deze samen met overige ingrediënten na het afschuimen van de onzuiverheden voor een optimale smaak. Zorg ervoor dat de bouillon niet te hard kookt, anders kunnen de kruiden hun smaak verliezen.
Voor de Oosterse keuken: ontdek hier de lekkerste kruiden en specerijen.
6. Vermijd troebel
Om een heldere bouillon te krijgen, vermijd te sterke verhitting waardoor de bouillon troebel wordt. Gebruik een schuimspaan om schuim en onzuiverheden die tijdens het koken ontstaan te verwijderen. Een troebele bouillon kan ook ontstaan door het roeren van de bouillon terwijl deze kookt.
7. Voeg zout toe naar smaak
Bij het maken van bouillon is het verstandig om pas zout toe te voegen aan het einde van het kookproces. Zo kun je beter controleren hoeveel zout er in terechtkomt, vooral als je van plan bent de bouillon verder in te koken voor een geconcentreerde smaak.
De tekst gaat verder onder de afbeeldingen >>
Kant en klaar vermijden
Veel commerciële varianten bevatten grote hoeveelheden zout en dat is niet zo gezond. Voor degenen die hun natriuminname graag beperken, zijn er verschillende alternatieven beschikbaar.
Hoe maak je een gezonde bouillon? Door zelf bouillon te maken. Dit is de beste optie en zo controleer je de hoeveelheid zout veel beter. Door gebruik te maken van kruiden zoals tijm, laurierblad en peperkorrels maak je bouillon op smaak zonder zout.
Hieronder zijn 5 verschillende gezonde recepten om zelf te maken, met verse ingrediënten en zonder kunstmatig toegevoegde geur-, kleur- en smaakstoffen (e-nummers).
1. Basisrecept voor runder bouillon
Ingrediënten
- 1 kg runderschenkel
- 2 wortels, in grove stukken gesneden
- 2 stengels bleekselderij, in grove stukken gesneden
- 1 prei, in ringen gesneden
- 1 ui, gehalveerd
- 2 teentjes knoflook, geplet
- 1 laurierblad
- 1 takje tijm
- 10 zwarte peperkorrels
- 2,5 liter water
Bereidingswijze
- Plaats alle ingrediënten in een grote pan.
- Voeg het water toe en breng aan de kook.
- Zet het vuur laag en laat de bouillon trekken voor 3 tot 4 uur, net onder het kookpunt.
- Zeef de bouillon om de vaste ingrediënten te verwijderen.
- Gebruik een fijne zeef of een schone theedoek voor een heldere bouillon.
- Laat de bouillon afkoelen en bewaar in de koelkast of vries in voor later gebruik.
2. Recept voor zelfgemaakte groente bouillon
Ingrediënten
- 2 wortels, in grove stukken gesneden
- 2 stengels bleekselderij, in grove stukken gesneden
- 1 ui, gehalveerd
- 1 prei, in ringen gesneden
- 2 teentjes knoflook, geplet
- 1 laurierblad
- 1 takje tijm
- 10 zwarte peperkorrels
- 2,5 liter water
Bereidingswijze
- Plaats alle ingrediënten in een grote pan.
- Voeg het water toe en breng aan de kook.
- Zet het vuur laag en laat 2 tot 3 uur trekken.
- Zeef de bouillon om de vaste ingrediënten te verwijderen.
3. Recept voor zelfgemaakte vlees bouillon
Ingrediënten
- 1 kg runderbotten (zoals schenkel of mergpijp)
- 500 g soepvlees (bijv. runderschenkel of braadlappen)
- 2 wortels, in grove stukken gesneden
- 2 stengels bleekselderij, in grove stukken gesneden
- 1 grote ui, gehalveerd
- 1 prei, in ringen gesneden
- 3 teentjes knoflook, geplet
- 2 laurierbladen
- 2 takjes tijm
- 10 zwarte peperkorrels
- 3 liter water
- Zout naar smaak
Bereidingswijze
- Plaats de runderbotten en het soepvlees in een grote pan.
- Voeg de wortels, bleekselderij, ui, prei en knoflook toe.
- Voeg de laurierbladen, tijm, en zwarte peperkorrels toe aan de pan.
- Giet het koud water erbij zodat alle ingrediënten goed onder water staan.
- Breng de pan langzaam aan de kook op middelhoog vuur.
- Zodra het kookt, zet je het vuur laag zodat de bouillon zachtjes pruttelt.
- Zorg ervoor dat de bouillon niet te hard kookt om een troebele bouillon te voorkomen.
- Gebruik een schuimspaan om het schuim en de onzuiverheden die zich aan de oppervlakte vormen, regelmatig te verwijderen. Dit helpt om een heldere bouillon te verkrijgen.
- Laat minstens 4 uur op laag vuur trekken. Hoe langer je de bouillon laat trekken, hoe geconcentreerder en smaakvoller de bouillon.
- Haal de pan van het vuur en laat de bouillon iets afkoelen.
- Zeef de bouillon door een fijne zeef of een schone theedoek om de vaste ingrediënten te verwijderen.
- Koel volledig af en zet hem vervolgens in de koelkast.
- Na enkele uren zal het vet gestold zijn aan de oppervlakte. Verwijder dit vet voor een minder vette bouillon.
- Voeg zout naar smaak toe. Het is aan te raden om dit pas aan het einde te doen.
4. Recept voor zelfgemaakte kippen bouillon
Ingrediënten
- 1 hele kip (ongeveer 1,5 kg) of 1,5 kg kippenkarkassen en botten
- 2 wortels, in grove stukken gesneden
- 2 stengels bleekselderij, in grove stukken gesneden
- 1 grote ui, gehalveerd
- 1 prei, in ringen gesneden
- 3 teentjes knoflook, geplet
- 2 laurierbladen
- 2 takjes tijm
- 10 zwarte peperkorrels
- 3 liter koud water
- Zout naar smaak
- Verse peterselie (optioneel)
Bereidingswijze
- Plaats de hele kip of de kippenkarkassen en botten in een grote pan. Voeg de wortels, bleekselderij, ui, prei en knoflook toe.
- Voeg de laurierbladen, tijm, en zwarte peperkorrels toe aan de pan.
- Breng de pan langzaam aan de kook op middelhoog vuur. Zodra het kookt, zet je het vuur laag zodat de bouillon zachtjes pruttelt. Zorg ervoor dat de bouillon niet te hard kookt om een troebelheid te voorkomen.
- Gebruik een schuimspaan om het schuim en de onzuiverheden die zich aan de oppervlakte vormen, regelmatig te verwijderen. Dit helpt om een heldere bouillon te verkrijgen.
- Laat de bouillon minstens 2 tot 3 uur op laag vuur trekken. Hoe langer je de bouillon laat trekken, hoe geconcentreerder en smaakvoller de bouillon zal zijn.
- Haal de pan van het vuur en laat iets afkoelen. Haal de kip eruit als je een hele kip hebt gebruikt en bewaar het vlees voor andere gerechten. Zeef de bouillon door een fijne zeef of een schone theedoek om de vaste ingrediënten te verwijderen.
- Laat de bouillon volledig afkoelen en zet hem vervolgens in de koelkast. Na enkele uren zal het vet gestold zijn aan de oppervlakte. Verwijder dit vet voor een minder vette bouillon.
- Voeg zout naar smaak toe.
5. De klassieke vis bouillon
Ingrediënten
- 1 kg visgraten en koppen (bijvoorbeeld van witvis zoals kabeljauw, heilbot of zeebaars)
- 2 eetlepels olijfolie
- 1 grote ui, grof gesneden
- 2 stengels bleekselderij, grof gesneden
- 1 grote wortel, grof gesneden
- 2 teentjes knoflook, geplet
- 1 prei, alleen het witte en lichtgroene deel, grof gesneden
- 1 kleine venkelknol, grof gesneden (optioneel)
- 2 laurierblaadjes
- 6 takjes verse peterselie
- 4 takjes verse tijm
- 6 zwarte peperkorrels
- 150 ml droge witte wijn (optioneel)
- 2 liter koud water
- Zout naar smaak
Bereidingswijze
- Spoel de visgraten en koppen goed af onder koud stromend water. Dit zorgt voor een heldere gele kleur.
- Verhit de olijfolie in een grote soeppan op middelhoog vuur.
- Voeg de ui, bleekselderij, wortel, knoflook, prei en venkel toe en bak ze zachtjes aan totdat ze lichtjes beginnen te kleuren, ongeveer 5-7 minuten.
- Voeg de visgraten en koppen toe aan de pan en roer goed door de groenten.
Voeg de laurierblaadjes, peterselie, tijm en peperkorrels toe. - Als je witte wijn gebruikt, voeg deze dan toe en laat het een paar minuten koken zodat de alcohol kan verdampen.
Voeg het koude water toe, zorg ervoor dat de visgraten en groenten volledig onder water staan. - Breng het mengsel aan de kook, verminder dan het vuur en laat zachtjes sudderen.
- Verwijder eventueel schuim dat zich aan de oppervlakte vormt met een schuimspaan.
Laat ongeveer 30-45 minuten zachtjes trekken. Langer koken kan de smaak bitter maken. - Haal de pan van het vuur en laat afkoelen.
Zeef de bouillon door een fijne zeef of een kaasdoek in een andere grote pan of kom om de vaste delen te verwijderen. - Breng op smaak met zout indien nodig.
Video: eenvoudig van visresten een visbouillon maken
De tekst gaat onder de video verder >>
Bouillon tilt je gerecht naar een hoger niveau
Of je nu kiest voor een traditionele vlees-, zoals runder- of kippenbouillon, of een moderne, zoutarme variant, het maken van je eigen recept kan je gerechten naar een hoger niveau tillen. Experimenteer met verschillende ingrediënten en kookmethodes om je perfecte te vinden.
Probeer het echt een keer uit. En als je er dan achter komt hoe makkelijk het eigenlijk is, probeer dan ook eens dit recept: Javaanse Soto Ayam. Daar legt onze culinaire redacteur Gaby je uit hoe je zelf boemboe (bumbu) maakt. Ook die zelf maken is veel gezonder dan uit een pakje.
Hoofdfoto: Bluebird Privisons/Pexels.