Ga naar de inhoud

Bloedverdunners en bijwerkingen: handige tips voor veilig gebruik

Bloedverdunners en bijwerkingen: handige tips voor veilig gebruik Bron: © Canva 

Bloedverdunners spelen een cruciale rol in het beschermen van de gezondheid van senioren door bloedstolsels te voorkomen. Deze medicijnen helpen bij het verlagen van het risico op beroertes, hartaanvallen en andere ernstige aandoeningen. Maar net zoals bij elk medicijn, kunnen bloedverdunners bijwerkingen hebben en zijn er belangrijke voorzorgsmaatregelen om te nemen.

In dit artikel bespreken we de verschillende soorten bloedverdunners, mogelijke bijwerkingen en wat senioren moeten weten over het gebruik van koffie, alcohol en andere factoren die de werking van bloedverdunners kunnen beïnvloeden.

Wat zijn bloedverdunners?

Bloedverdunners, of anticoagulantia, zijn medicijnen die het bloed dunner maken en het risico op de vorming van bloedstolsels verminderen. Dit is belangrijk voor mensen die risico lopen op hart- of vaatziekten, zoals senioren met atriumfibrilleren, hartklepproblemen of een geschiedenis van beroertes.

Waarom gebruiken we bloedverdunners?

Door de bloedstolling te vertragen, verkleinen bloedverdunners de kans dat bloedstolsels ontstaan die de bloedvaten blokkeren. Sommige patiënten, vooral degenen met erfelijke aandoeningen of specifieke hartproblemen, moeten mogelijk voor altijd bloedverdunners blijven slikken om nieuwe bloedstolsels te voorkomen.

Definitie en werking van bloedverdunners

Bloedverdunners zijn medicijnen die ervoor zorgen dat het bloed minder snel stolt. Dit is cruciaal om het risico op trombose te verkleinen en om bestaande bloedstolsels te behandelen.

Bloedverdunners werken op verschillende manieren. Sommige voorkomen dat bloedplaatjes aan elkaar kleven, terwijl andere het bloedstollingsproces vertragen. Door deze werking helpen bloedverdunners bij het voorkomen van ernstige aandoeningen zoals beroertes en hartaanvallen.

Soorten bloedverdunners en hun verschillen

Er zijn verschillende soorten bloedverdunners, elk met hun eigen specifieke werking, toepassing en unieke invloed op het stollingsproces. Het is belangrijk om te weten welke soorten er zijn en hoe ze werken, zodat je samen met je arts de beste keuze kunt maken.

1. Directe orale anticoagulantia (DOAC’s)

DOAC’s zijn een type bloedverdunner dat direct invloed heeft op een specifiek stollingseiwit in het bloed. Ze worden vaak voorgeschreven bij hart- en vaataandoeningen waarbij er een verhoogd risico is op de vorming van bloedklonters. Voorbeelden van DOAC’s zijn rivaroxaban, apixaban en edoxaban. Deze medicijnen zijn populair omdat ze geen constante bloedtesten vereisen en gebruiksvriendelijk zijn.

2. Vitamine K antagonisten (VKA’s)

Belangrijk om te weten: Vitamine K antagonisten (VKA’s) zijn bloedverdunners die de werking van vitamine K remmen. Vitamine K is essentieel voor de aanmaak van stollingsfactoren in het bloed. Door deze werking te blokkeren, helpen VKA’s bij het voorkomen van trombose. Ze worden vaak voorgeschreven aan patiënten met een verhoogd risico op bloedstolsels. Bekende voorbeelden van VKA’s zijn acenocoumarol en fenprocoumon. Gebruikers moeten regelmatig hun INR (International Normalized Ratio) laten testen om de dosering te controleren.

3. Plaatjesremmers

Plaatjesremmers zijn bloedverdunners die de werking van bloedplaatjes remmen. Bloedplaatjes zijn nodig voor de vorming van bloedklonters. Door hun werking te remmen, helpen plaatjesremmers bij het voorkomen van trombose. Ze worden vaak voorgeschreven aan patiënten met een verhoogd risico op bloedstolsels. Voorbeelden van plaatjesremmers zijn acetylsalicylzuur (aspirine), carbasalaatcalcium (ascal) en clopidogrel (plavix).

Het is belangrijk om te onthouden dat bloedverdunners niet hetzelfde zijn als ontstekingsremmers en dat ze niet gebruikt moeten worden om pijn of ontsteking te behandelen. Het vinden van de juiste dosis is cruciaal, en regelmatige controle bij de arts is noodzakelijk om het risico op bloedingen te minimaliseren.

Wat zijn bekende bloedverdunners?

Bekende bloedverdunners die vaak voorgeschreven worden, zijn onder andere:

1. Warfarine (Coumadin)

Warfarine is een van de oudste en bekendste bloedverdunners. Het werkt door de werking van vitamine K te blokkeren, wat essentieel is voor de bloedstolling. Patiënten die warfarine gebruiken, moeten regelmatig hun bloed laten testen (INR-test) om te controleren of de dosering goed is ingesteld.

2. Apixaban (Eliquis)

Apixaban is een direct werkende bloedverdunner die de stollingsfactor Xa remt. Het heeft geen bloedtesten nodig voor het monitoren van de therapie, wat het gebruiksgemak vergroot. Apixaban wordt vaak voorgeschreven aan mensen met atriumfibrilleren of die een verhoogd risico op beroertes hebben.

3. Rivaroxaban (Xarelto)

Rivaroxaban werkt ook door de stollingsfactor Xa te remmen, en net als apixaban hoeft het niet gemonitord te worden via bloedtesten. Het wordt veel gebruikt om het risico op beroertes bij mensen met atriumfibrilleren of bij mensen die een operatie hebben ondergaan, te verlagen.

4. Dabigatran (Pradaxa)

Dabigatran is een direct werkende anticoagulans die de werking van trombine blokkeert. Het wordt vaak voorgeschreven voor het voorkomen van beroertes bij mensen met atriumfibrilleren en ter preventie van veneuze trombo-embolie na een operatie.

5. Edoxaban (Lixiana)

Edoxaban is een andere direct werkende bloedverdunner die de factor Xa remt. Het wordt voorgeschreven voor de preventie van beroertes en de behandeling van diepe veneuze trombose (DVT) en longembolie.

6. Heparine

Heparine is een kortwerkende bloedverdunner die meestal in ziekenhuisinstellingen wordt gebruikt, vaak via een injectie. Het is een krachtige antistollingsmedicatie die snel effect heeft en wordt meestal gebruikt in acute situaties, zoals bij hartaanvallen of diepe veneuze trombose.

7. Low-molecular-weight heparins (LMWH)

Dit zijn afgeleiden van heparine, zoals enoxaparine (Clexane) of dalteparine (Fragmin). Ze worden meestal via een injectie gegeven en hebben een langer werkingsprofiel dan gewone heparine, waardoor ze handig zijn voor langdurig gebruik, bijvoorbeeld bij het behandelen van bloedstolsels.

Deze medicijnen variëren in hun werkingsmechanisme en hoe vaak je ze moet monitoren. DOAC’s zoals apixaban, rivaroxaban en dabigatran hebben vaak de voorkeur omdat ze minder frequente bloedtesten vereisen en gemakkelijker in gebruik zijn dan warfarine.

5 natuurlijke bloedverdunners

  1. Knoflook – Heeft bloedverdunnende eigenschappen door de invloed op bloedplaatjes en bloedvaten.
  2. Gember – Vermindert de bloedstolling en kan de doorbloeding bevorderen.
  3. Kurkuma – Bevat curcumine, wat helpt bij het voorkomen van bloedstolsels.
  4. Cayennepeper – Stimuleert de bloedcirculatie en kan helpen bij het voorkomen van stolsels.
  5. Ginkgo biloba – Verbetert de doorbloeding en kan de werking van bloedplaatjes verminderen.

Let op: Overleg altijd met je arts voordat je deze natuurlijke middelen gebruikt, vooral als je bloedverdunners gebruikt.

De antistollingspas

Een antistollingspas is een document dat je draagt om medische professionals te informeren dat je bloedverdunners gebruikt. Het geeft aan welke medicatie je gebruikt en helpt artsen snel te handelen in geval van een noodgeval, zoals een verwonding of operatie, waar je verhoogde risico op bloedingen hebt.

De tekst gaat onder de berichten verder >>

Toename gebruik bloedverdunners bij senioren

Het gebruik van bloedverdunners is de laatste jaren sterk toegenomen, vooral onder senioren.

  • In Nederland gebruiken meer dan 1 miljoen mensen bloedverdunners, en studies tonen aan dat het gebruik van deze medicijnen met 30% is gestegen in de afgelopen 10 jaar. Dit komt door de vergrijzing van de bevolking en de toename van hart- en vaatziekten.
  • Ongeveer 40% van de senioren boven de 70 jaar gebruikt bloedverdunners, wat de noodzaak benadrukt van zorgvuldige opvolging van gebruik en bijwerkingen.

Wat mag je eten of drinken met bloedverdunners?

Hoewel bloedverdunners levensreddend kunnen zijn, zijn er bepaalde voedingsmiddelen en dranken die de werking ervan kunnen beïnvloeden.

  • Koffie: Het drinken van koffie in gematigde hoeveelheden is over het algemeen veilig, maar het kan de werking van sommige bloedverdunners beïnvloeden. Cafeïne kan de bloeddruk verhogen, wat het risico op bloedingen kan vergroten. Te veel koffie drinken kan de effectiviteit van medicijnen zoals warfarine verminderen.
  • Alcohol: Alcoholgebruik moet met voorzichtigheid worden benaderd bij het gebruik van bloedverdunners. Het drinken van te veel alcohol kan de bloedstolling verstoren en het risico op inwendige bloedingen verhogen. Het is belangrijk om alcohol met mate te drinken en het gebruik te bespreken met een arts.
  • Vitamine K-rijke voedingsmiddelen: Bij gebruik van warfarine is het belangrijk om grote schommelingen in vitamine K-inname te vermijden. Voedingsmiddelen zoals groene bladgroenten (spinazie, boerenkool) bevatten veel vitamine K en kunnen de werking van warfarine beïnvloeden.

Het is niet nodig om deze voedingsmiddelen volledig te vermijden, maar het is belangrijk om een consistent dieet te volgen.

Ernstige bloedingen als bijwerkingen van bloedverdunners

Bloedverdunners kunnen nuttig zijn, maar ze komen ook met risico’s. De meest voorkomende bijwerkingen zijn:

  1. Bloedingen: Het grootste risico van bloedverdunners is oncontroleerbare bloedingen. Dit kan variëren van kleine blauwe plekken tot ernstige inwendige bloedingen. Het is belangrijk om symptomen van overmatig bloeden te herkennen, zoals langdurige bloeding bij een verwonding of ongebruikelijke bloedingen uit de neus of tandvlees.
  2. Maagklachten: Sommige bloedverdunners kunnen maagklachten veroorzaken. Het gebruik van bloedverdunners in combinatie met bepaalde pijnstillers, zoals ibuprofen, kan de kans op maagbloedingen vergroten.
  3. Hersenvliesontsteking: In zeldzame gevallen kunnen bloedverdunners leiden tot een hersenvliesontsteking, hoewel dit zeldzaam is en meestal voorkomt bij patiënten die andere risicofactoren hebben.

Hoe kun je veilig bloedverdunners gebruiken?

Om veilig gebruik te maken van bloedverdunners, is het belangrijk om enkele richtlijnen te volgen:

  • Regelmatige medische controles: Senior gebruikers van bloedverdunners moeten regelmatig hun bloed laten testen (zoals het meten van de INR bij warfarine-gebruik) om te zorgen dat de dosis goed is afgesteld.
  • Veiligheidsmaatregelen bij verwondingen: Aangezien bloedverdunners het risico op bloedingen verhogen, moeten senioren extra voorzichtig zijn bij het uitvoeren van risicovolle activiteiten (zoals klimmen of vallen).
  • Overleg met je arts: Bespreek altijd nieuwe medicijnen of supplementen met je arts, omdat sommige interacties de effectiviteit van bloedverdunners kunnen verminderen of de kans op bijwerkingen kunnen verhogen.

Wat mag je niet meer doen als je bloedverdunners gebruikt?

Als je bloedverdunners gebruikt, zijn er bepaalde activiteiten en voorzorgsmaatregelen waar je op moet letten om risico’s te vermijden. Hier zijn de belangrijkste dingen die je mogelijk niet meer veilig kunt doen:

1. Risico op letsel (vallen of stoten)

Omdat bloedverdunners de bloedstolling vertragen, kan het moeilijker zijn om bloedingen te stoppen, zelfs bij kleine verwondingen. Het risico op blauwe plekken of ernstige bloedingen bij een val of stoot is groter. Het is belangrijk om voorzichtig te zijn met activiteiten die een verhoogd risico op verwondingen met zich meebrengen, zoals:

  • Vallen: Vermijd risicovolle activiteiten zoals klimmen of het doen van sport met veel impact (bijvoorbeeld rugby of basketbal).
  • Scherpe voorwerpen: Wees extra voorzichtig met messen, scharen, en andere scherpe voorwerpen. Snijwonden kunnen ernstiger zijn door het moeilijker stoppen van bloedingen.

2. Zware lichamelijke inspanning

Intense lichamelijke activiteiten, zoals zware krachttraining, hardlopen op hoge snelheid, of contact sporten, kunnen het risico op verwondingen en bloedingen verhogen. Het is beter om te kiezen voor milde of matige vormen van beweging, zoals wandelen, fietsen, golfen of zwemmen, die minder impact hebben op je lichaam.

3. Bloedingen door medicijnen of supplementen

Bloedverdunners verhogen het risico op bloedingen, zelfs van andere medicijnen of kruiden. Dit betekent dat je sommige medicijnen of kruiden niet veilig kunt combineren met bloedverdunners, zoals:

  • Pijnstillers: Geneesmiddelen zoals ibuprofen, naproxen en aspirine kunnen het bloedingsrisico verhogen en mogen niet samen met bloedverdunners worden gebruikt zonder overleg met je arts.
  • Bepaalde kruiden: Kruiden zoals gember, knoflook, ginkgo biloba, en ginseng kunnen de bloedstolling beïnvloeden. Het is belangrijk om je arts te raadplegen voordat je deze kruiden gebruikt, vooral als je ze in grote hoeveelheden consumeert of als je kruidenpreparaten gebruikt.

4. Dieetbeperkingen (vooral bij warfarine)

Als je warfarine (Coumadin) gebruikt, moet je je dieet goed in de gaten houden, vooral de inname van vitamine K. Te veel vitamine K kan de werking van warfarine verminderen, wat het risico op bloedstolsels verhoogt.

Dit betekent dat je voedingsmiddelen zoals groene bladgroenten (spinazie, boerenkool, broccoli) niet in grote hoeveelheden mag eten zonder dit eerst met je arts te bespreken. Het is niet nodig om deze voedingsmiddelen volledig te vermijden, maar zorg voor een consistent dieet.

5. Alcoholgebruik

Alcohol kan het effect van bloedverdunners versterken, wat het risico op bloedingen verhoogt. Het is belangrijk om alcohol met mate te drinken en je arts te raadplegen over hoeveel alcohol veilig is in combinatie met je bloedverdunners. Overmatige alcoholinname kan ook de werking van de medicatie verstoren en je gezondheid negatief beïnvloeden.

6. Zelf medicatie aanpassen zonder overleg

Bloedverdunners vereisen een nauwkeurige afstemming van de dosis. Het is essentieel dat je de medicatie niet zelf aanpast zonder overleg met je arts. Te veel bloedverdunners kan leiden tot ernstige bloedingen, terwijl te weinig het risico op stolsels verhoogt.

7. Chirurgische ingrepen of tandheelkundige behandelingen

Als je bloedverdunners gebruikt, moet je altijd je arts of tandarts op de hoogte stellen van je medicatie voordat je een operatie of tandheelkundige behandeling ondergaat. Dit geldt ook voor routinematige procedures zoals het trekken van tanden of het behandelen van infecties. Soms is het nodig om je bloedverdunner tijdelijk te stoppen, of moet er speciale zorg worden genomen om bloedingen te beheersen. Voorzorgsmaatregelen zijn essentieel!

8. Onbeschermde seks

Hoewel dit misschien een minder voor de hand liggende activiteit lijkt, kunnen bloedverdunners het risico op bloedingen tijdens of na seks verhogen. Het is vooral belangrijk om voorzichtig te zijn als je een verhoogd risico hebt op bloedingen door andere factoren, zoals een verzwakt vaatstelsel of bloedingsstoornissen.

Veelgestelde vragen over bloedverdunners

GoeieVraag: mag je zomaar stoppen met bloedverdunners?

      Antwoord van de trombosedienst:

      Ja, echter uitsluitend in overleg met de arts en/of trombosedienst. Het gebruik van antistollingsmedicijnen zoals acenocoumarol (Sintrom) of fenprocoumon (Marcoumar) hoeft niet te worden afgebouwd. De behandeling kan per direct gestopt worden. Ga je over op een ander antistollingsmiddel? Dan gelden er andere adviezen.

      GoeieVraag: Waarom krijg je het eerder koud als je bloedverdunners slikt?

      Combinatie bloedverdunners en vitamine supplementen kan dodelijk zijn

      Bekijk de video hieronder en lees verder >>

      Wat kun je het beste doen?

      Bloedverdunners zijn van groot belang voor de gezondheid van senioren, maar het is essentieel om zorgvuldig om te gaan met hun gebruik. Door bewust te zijn van de verschillende soorten bloedverdunners, hun bijwerkingen en hoe je ze veilig kunt combineren met voedsel en dranken, kunnen senioren hun gezondheid beter beheren en het risico op complicaties minimaliseren.

      Regelmatige controle bij de arts en het naleven van de juiste richtlijnen zorgen ervoor dat bloedverdunners hun beschermende werking optimaal behouden.

      Matthijs Becker – Verminderen onnodig gebruik bloedverdunners

      Ziekenhuisapotheker Matthijs Becker vertelt over zijn onderzoek naar het veiliger maken van het gebruik van bloedverdunners.

      Bekijk de video hieronder >>

      Let op: Startpagina geeft geen medisch advies. Raadpleeg bij klachten altijd een arts.

      Meer over:

      Reacties zijn gesloten.