Om een beetje van de ijspret te kunnen genieten, hebben wij alles wat je van de Elfstedentocht wil weten op een rij gezet.
Wat is de Elfstedentocht?
De Elfstedentocht is een schaatstocht over natuurijs van bijna 200 kilometer lang, die alleen geschaatst wordt als er voldoende natuurijs ligt. Deze tocht draagt de naam ‘Elfstedentocht’ omdat er door elf steden geschaatst wordt. In deze steden staan stempelposten. Daar moeten de wedstrijd- en toerrijders hun stempelkaarten tonen om deze af te stempelen. Op de route staan ook drie geheime stempelposten om te voorkomen dat de deelnemers een deel van het traject per auto afleggen. Bij deze geheime stempelposten wordt er met een speciale tang een gaatje in de kaart geknipt. Als je alle stempels en knippen op de kaart hebt en je voor middernacht over de eindstreep komt, ontvang je een Elfstedenkruisje.
Tot en met 1997 zijn circa 86.000 Elfstedenkruisjes uitgereikt. Het werkelijke aantal deelnemers ligt echter veel hoger, omdat de Elfstedentocht niet altijd wordt volbracht. Het is een bijzonder mooie, maar zware tocht. Het wordt daarom ook wel “De Tocht der Tochten” genoemd, vanwege de afstand en het heroïsche karakter.
Wat zijn de elf steden van de Elfstedentocht?
- Leeuwarden
- Sneek
- IJlst
- Sloten
- Stavoren
- Hindeloopen
- Workum
- Bolsward
- Harlingen
- Franeker
- Dokkum
Geschiedenis van de Elfstedentocht
Vroeger was het heel normaal dat je in elke winter kon schaatsen. Het was in de koude winters voor een Fries zelfs de enige manier om lange afstanden af te leggen. Rijkelui kon deze lange afstanden te paard afleggen. Maar dat was niet voor iedereen betaalbaar. Als je naar een andere stad wilde, diende je te schaatsen. Friesland kende elf grote steden die ooit stadsrechten hebben gekregen. Dit waren belangrijke steden, waar veel te halen viel. Er is ooit een Fries geweest die het bedacht om deze elf steden in één dag te bezoeken. Dit is destijds meerdere malen (succesvol) uitgevoerd, maar door wie is helaas onbekend. Er is in 1749 een gedicht gemaakt over deze unieke actie.
“De knaap was lang beducht,
Voor het baasje, dat gelijk een vogel door de lucht
Kon vliegen over het ijs. ’t Is Pier die ellef Steden
Van Friesland, op een dag, heeft in het rond gereden.”
Op 21 december 1890 schaatste sportpionier Pim Mulier op eigen gelegenheid langs de elf steden van Friesland. Hiermee legde hij de basis voor de Elfstedencultuur, zoals wij die nu kennen. De Friesche IJsbond werd opgericht, het Elfstedenkruisje werd ontworpen en de eerste officiële Elfstedentocht kon worden gereden. Negentien jaar later was het dan zover: het ijs was dik genoeg om erop te schaatsen. In 1909 werd de eerste Elfstedentocht gereden.De winnaar van de eerste Elfstedentocht deed er 13 uur en 50 minuten over om langs alle steden te rijden. Tegenwoordig zijn schaatsers een stuk sneller. Het is Evert van Benthem gelukt om de 199 km in 6 uur en 47 minuten af te leggen. Een erg knappe prestatie.
Hoe vaak is de Elfstedentocht gereden?
De Elfstedentocht wordt, ondanks de ‘warme’ weersvoorspellingen, ieder jaar voorbereid door het bestuur en de Koninklijke Vereniging De Friesche Elf Steden. Om de Elfstedentocht veilig en verantwoord door te laten gaan, moet er op het gehele traject een ijsdikte van minimaal 15 cm zijn. Dit is een best lastige opgave, 199 kilometer aan natuurijs ligt er namelijk niet zomaar.
De Elfstedentocht werd voor het eerst (officieel) in 1909 gereden en wordt maximaal eenmaal per winter gehouden. De Elfstedentocht kan alleen gereden worden als er voldoende natuurijs ligt. De laatste jaren is dit helaas niet het geval geweest, waardoor hij al ruim twintig jaar niet geschaatst is. De recentste tocht vond plaats in 1997. Er heeft nog nooit zo veel tijd tussen twee edities gezeten als nu. Het oude record stond op 8070 dagen, tussen de edities van 1963 en 1985. In totaal is de tocht vijftien keer verreden. Dit was in: 1909, 1912, 1917, 1929, 1933, 1940, 1941, 1942, 1947, 1954, 1956, 1963, 1985, 1986 en in 1997.
Wanneer de Elfstedentocht weer kan worden gereden, blijft elk jaar maar weer een verrassing. Vanwege de klimaatverandering worden de winters elk jaar minder streng.
Lees ook
- Het koude winterweer kan veel kwaaltjes met zich meebrengen. Zo kun je last krijgen van pijnlijke, jeukende en tintelende voeten. De kans is groot dat je dan te maken hebt met wintertenen. Lees hier wat je ertegen kunt doen.