Psychopathie is een onderwerp dat vaak in de media wordt besproken, maar wat houdt het eigenlijk in? We hebben vaker te maken dan we denken met een psychopaat. Hoe herken je ze?
In dit artikel bespreken we de kenmerken van een psychopaat. Leggen we het verschil tussen een psychopaat en een sociopaat uit, bieden we strategieën voor omgang op de werkvloer en bespreken we de impact van psychopaten op de maatschappij.
Wat is een psychopaat en wat zijn de kenmerken
- Een psychopaat vertoont vaak een gebrek aan empathie en heeft moeite met het begrijpen van emoties van anderen. Ze kunnen charmant en manipulatief zijn, maar tonen weinig oprechte gevoelens of berouw voor hun acties. Daarnaast zijn psychopaten vaak impulsief en hebben een verstoord gevoel van eigenwaarde.
- Een ander opvallend kenmerk van psychopaten is hun charmante en bedreven vermogen om anderen te beïnvloeden. Ze zijn meesters in het bespelen van mensen en kunnen hun slachtoffers moeiteloos manipuleren om hun eigen doelen te bereiken.
- Psychopaten vallen vaak op door hun charisma en oppervlakkige charme. Ze kunnen charmant en welbespraakt zijn, waardoor ze anderen eenvoudig manipuleren of beïnvloeden.
- In hun spraak en non-verbale communicatie vertonen psychopaten soms een gebrek aan emotionele diepgang. Ze kunnen kalm en rationeel lijken, zelfs in situaties waar de meeste mensen emoties tonen.
- Psychopaten kunnen manipulatieve taal gebruiken om anderen te beïnvloeden. Ze zijn vaak bedreven in het vertellen van verhalen die hen in een gunstig licht plaatsen of het verdraaien van de waarheid.
- Psychopaten kunnen inconsistente verhalen vertellen, waarbij ze de waarheid aanpassen om hun doelen te bereiken. Dit kan leiden tot verwarrende communicatiepatronen.
- Sommige psychopaten vertonen dominant gedrag in gesprekken. Ze kunnen proberen controle te nemen en anderen te domineren om hun eigen doelen te bereiken.
Belangrijk om te benadrukken dat niet alle personen met psychopathische kenmerken deze gedragingen vertonen. Diagnose en evaluatie door professionals zijn nodig om een nauwkeurig begrip van psychopathie bij een individu te verkrijgen. Bovendien kunnen psychopathische kenmerken variëren in intensiteit en kunnen ze ook samenhangen met andere persoonlijkheidskenmerken.
De tekst gaat onder het bericht verder >>
Volgens Harvard-psychologe Martha Stout is 5% van alle mensen in 't Westen #psychopaat #sociopaat of #narcist. Dat betekent dat in NL 900.000 mensen rondlopen met deze persoonlijkheidsstoornis.
— Nicky (@nickynicky78) February 1, 2024
En volgens mij zitten daar heel wat van op hoge posities in bedrijfsleven en overheid! pic.twitter.com/fbT6RQBiYU
Welke beroepen trekken psychopaten aan?
Studies tonen aan dat bepaalde beroepen, zoals CEO’s, advocaten en media-persoonlijkheden, een hoger percentage psychopaten aantrekken. Dit is vanwege de eigenschappen die vereist zijn voor deze banen, zoals leiderschap en overtuigingskracht.
Psychopaat vs. Sociopaat: Wat is het verschil?
In de wereld van psychologie en psychiatrische classificaties worden de termen ‘psychopaat’ en ‘sociopaat’ vaak door elkaar gebruikt. Beide verwijzen naar individuen met antisociale persoonlijkheidskenmerken, maar er bestaan subtiele verschillen tussen deze 2 labels. Het belangrijkste verschil ligt in de oorsprong van hun gedrag en de mate van controle die ze over hun impulsen hebben.
1. Psychopaat: een aangeboren neiging
Psychopathie wordt vaak beschouwd als een aangeboren conditie, waarbij genetische factoren een significante rol spelen in het vormen van het karakter van een individu.
Psychopaten vertonen vaak een gebrek aan empathie en schuldgevoel, gecombineerd met oppervlakkige charme en manipulatief gedrag. Ze hebben de neiging tot kalm en berekend handelen, zonder de emotionele remmingen die de meeste mensen zouden weerhouden van antisociaal gedrag.
2. Sociopaat: gevormd door omgevingsfactoren
In tegenstelling tot psychopathie wordt sociopathie meer toegeschreven aan omgevingsfactoren en de sociale context waarin een individu opgroeit. Sociopaten vertonen eveneens antisociale persoonlijkheidskenmerken, maar hun gedrag wordt sterk beïnvloed door externe factoren, zoals traumatische ervaringen of onstabiele opvoedingssituaties.
Ze kunnen impulsief en agressief zijn, en hebben vaak moeite met het aangaan van langdurige relaties. Gewelddadige uitbarstingen en conflicten zijn typerend voor sociopathisch gedrag. Sociopaten handelen vaak zonder na te denken over de gevolgen, gedreven door onmiddellijke behoeften en verlangens.
Hoe ga je om met een psychopaat op de werkvloer?
Het omgaan met een collega met psychopathische kenmerken op de werkvloer vereist een professionele en strategische aanpak. Behoud afstand, wees alert op mogelijke manipulatie, documenteer interacties en stel duidelijke professionele grenzen.
Zoek ondersteuning bij collega’s, leidinggevenden of HR-medewerkers, en vertrouw op professioneel advies indien nodig. Focus op zelfzorg en ken de bedrijfsprotocollen. Waarbij je, indien het gedrag ernstig verstorend is, niet aarzelt om hulp te vragen van hoger management of relevante autoriteiten.
Kunnen psychopaten geholpen worden?
De behandeling van psychopathie is een onderwerp dat steeds meer aandacht krijgt in de psychologie en forensische wetenschappen. Hoewel het traditioneel als moeilijk te behandelen werd beschouwd, zijn er tegenwoordig therapieën die specifiek gericht zijn op het helpen van psychopaten bij het beheersen van hun gedrag en het ontwikkelen van empathische vaardigheden
Therapieën voor psychopaten richten zich meestal op cognitieve gedragstherapie (CGT) en sociale vaardigheidstraining. CGT helpt individuen om disfunctionele denkpatronen aan te pakken en alternatieve manieren van denken en reageren te ontwikkelen. Sociale vaardigheidstraining richt zich daarentegen op het verbeteren van interpersoonlijke relaties, empathisch vermogen en emotionele regulatie.
Video over congnitieve gedragstherapie (CGT)
De tekst gaat onder de video verder >>
Hoewel sommige critici sceptisch kunnen zijn over de effectiviteit van therapie voor psychopaten, wijzen onderzoeken uit dat er positieve resultaten worden behaald. Het is belangrijk om therapieprogramma’s aan te passen aan de specifieke behoeften en kenmerken van elke individuele patiënt, omdat geen 2 psychopaten hetzelfde zijn.
Wat zijn de criteria volgens de diagnostiek?
Psychopathie wordt vaak gediagnosticeerd aan de hand van gestandaardiseerde klinische beoordelingen, waarbij professionals kijken naar een combinatie van gedragskenmerken en persoonlijkheidskenmerken. Er zijn verschillende meetinstrumenten, maar een van de meest gebruikte is de Hare Psychopathy Checklist-Revised (PCL-R), ontwikkeld door psycholoog Robert D. Hare.
Hier zijn enkele algemene criteria die vaak worden gebruikt om psychopathie te beoordelen:
- Oppervlakkige charme: de persoon vertoont een charismatische en aantrekkelijke verschijning.
- Gebrek aan empathie: er is een opvallend gebrek aan vermogen om zich in te leven in de gevoelens van anderen.
- Gebrek aan schuldgevoel en spijt: de persoon voelt weinig of geen spijt voor schadelijk gedrag en toont weinig schuldgevoel.
- Pathologisch liegen: er is een patroon van herhaaldelijk liegen, zelfs als het niet noodzakelijk is.
- Manipulatief gedrag: de persoon is bedreven in het manipuleren van anderen om zijn doelen te bereiken.
- Impulsiviteit: er is een neiging tot impulsief gedrag zonder zorg voor de gevolgen.
- Gebrek aan remmingen: de persoon vertoont een gebrek aan angst en remmingen, wat kan leiden tot risicovol gedrag.
- Crimineel Gedrag: een geschiedenis van crimineel gedrag of schendingen van de wet.
- Onstabiele relaties: moeite hebben met het opbouwen en onderhouden van langdurige relaties.
- Oppervlakkige emoties: een beperkt scala aan emoties en een gebrek aan diepe emotionele reacties.
- Parasitair levensstijl: het exploiteren van anderen om in de eigen behoeften te voorzien zonder wroeging.
- Verantwoordelijkheid ontlopen: de neiging om de verantwoordelijkheid voor het eigen gedrag te ontlopen en de schuld elders te leggen.
Het is belangrijk op te merken dat het hebben van enkele van deze kenmerken niet automatisch iemand tot een psychopaat maakt. Een professionele beoordeling door een gekwalificeerde psycholoog of psychiater is nodig om een nauwkeurige diagnose te stellen.
Wees je bewust van de kenmerken van een psychopaat
Psychopathie is een complexe persoonlijkheidsstoornis die invloed kan hebben op de manier waarop mensen sociale interacties ervaren en navigeren. Het is belangrijk om bewust te zijn van de kenmerken en impact van psychopathie, zodat we effectiever kunnen communiceren en beter kunnen omgaan met mensen die deze stoornis hebben.
Door je bewust te worden van psychopathie, kun je leren hoe je signalen herkent en interpreteert. Dit stelt je in staat om situaties beter te begrijpen en mogelijke manipulatie te vermijden. Het kan ook helpen bij het identificeren van gezonde grenzen en het beschermen van je eigen welzijn.
Lees ook in dit artikel hoe je narcisme herkent en tips om ermee om te gaan.
Disclaimer: De verstrekte informatie is algemeen van aard en vormt geen specifiek advies; voor professioneel advies, raadpleeg bevoegde experts.